Dil Sözlüğü - Papatya Bilim Yayınevi

Dil Sözlüğü

Prof. Dr. V. Doğan GÜNAY

Dr. Songül ASLAN KARAKUL

farkımız, kitaplarımızda...

ISBN : 978-605-9594-61-5

392 sayfa, (16,5x24 cm2), 70 gr süper lüks enzo kitap kağıdı şimdi satın al

Tüm üniversiteler kitaplarımızı okutuyor... Papatya Bilim, farkımız kitaplarımızda...

Dil Sözlüğü İçindekiler PDF indir

Arka kapak yazısı.

      Bilim üretmek, bilimsel çalışma yapmak zor ve sıkıntılı bir uğraştır. Bilim yapmak için incelenecek bir konuya, bu inceleme sırasında kullanılacak belirli bir kuram, yöntem ve/ya da yaklaşıma gereksinim vardır. Asıl olarak da aynı alanda çalışan kişilerin birbirini anlaması için ortak bir üstdilin, terim birliğinin varlığı gereklidir. İşte bu üç durumun bir arada olması ile verimli bilimsel çalışmalar yapılabilir.

      Türkiye’de dil ile ilgili alanda son dönemde çok fazla çalışma yapılmaktadır. Özellikle yabancı dillerdeki kaynaklardan yararlanarak bilimsel çalışma yapanların batı dillerindeki terimlerin Türkçe karşılığını bulamamasından ya da ortak bir terim birliğinin olmamasından sıklıkla yakındığı görülür. Elinizdeki sözlük, ilk aşamada Fransızca alanıyla uğraşanların, Fransızca kaynaklar yardımıyla bilim yapacakların ortak bir terim oluşturmada başvurabileceği bir kaynak olma amacıyla hazırlanmıştır.
Bu bir başlangıçtır, sonraki aşamada bu kavramların başka dillerdeki karşılıkları ve kavramların farklı dil alanlarına uygun olarak yapılacak tanımları ile genişleyecektir.

      Dil ile ilgili bilim dallarının hepsini kapsamayı amaçlayan bu sözlük Türkçedeki en büyük terim bankasını oluşturmaktadır. Bugüne değin yapılan bütün sözlüklerden daha geniş bir terim bankası olduğunu özellikle belirtmeliyiz.

      Elinizdeki sözlük şimdiki haliyle Türkçe bilimsel çalışma yapanlar ve çevirmenler için vazgeçilmez bir sözlük olmaya adaydır.

İÇİNDEKİLER

Önsöz

Bilim Kurulu

Simgeler ve Kısaltmalar

Türkçe-Fransızca Dizin

Français-Turc Dizin

Kaynakça

Yazarımız

Bilim Kurulu

Prof. Dr. Asiye Mevhibe Coşar (Karadeniz Teknik Üniversitesi)

Prof. Dr. İlhami Sığırcı (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi)

Prof. Dr. İlhan Genç (Düzce Üniversitesi)

Prof. Dr. Kubilay Aktulum (Hacettepe Üniversitesi)

Prof. Dr. Mehmet Ali Akıncı (Rouen Üniversitesi)

Prof. Dr. Mehmet Baştürk (Balıkesir Üniversitesi)

Prof. Dr. Mehmet Çiçek (Gaziantep Üniversitesi)

Prof. Dr. Nurcan Delen Karaağaç (İstanbul Üniversitesi)

Prof. Dr. Nurten Sarıca (Pamukkale Üniversitesi)

Doç. Dr. Yasemin Mumcu (Kâtip Çelebi Üniversitesi)

Doç. Dr. Ahmet Göğercin (Selçuk Üniversitesi)

Doç. Dr. Veda Aslım Yetiş (Anadolu Üniversitesi)

Doç. Dr. Yusuf Polat (Kırıkkale Üniversitesi)

Bu çalışma Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi’nce Araştırma Projesi olarak kabul edilmiş ve desteklenmiştir. Proje no: 18025

Önsöz

Bilimsel araştırmalar insanlık tarihi içerisindeki en hızlı sürecini yaşamaktadır ve günümüzde de bu artarak sürmektedir. Bu süreçte, bazen kabul görmüş bilgiler dahi değişebilmektedir. Zaten, değişmeyen tek şey değişimin kendisidir.

Bilimin en temel üç özelliği vardır. İlki, araştırma yapılacak alanın belirlenmesidir. Ardından, bilimsel araştırma için seçilecek “bilim üretme yolu” gelir. Yani felsefedeki bilgi kuramı bilimin nasıl ve hangi yolla üretileceği konusunda araştırmacılara yol gösterir. Son olarak da bilimsel araştırma için gerekli olan ortak bir terimce gereklidir. İlgili alanda çalışanlar bu terimceleri kullanarak ve belli bir bilgi kuramını izleyerek bilgi üretebilirler, yeni bilimsel verilere ulaşabilirler.

Elinizdeki bu çalışma da bilimsel çalışmanın üçüncü ayağına -elbette tüm bilimsel alanlarla ilgili değil bilimin tek bir alanına dile yönelik- katkı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.

Türkiye’de dil ile ilgili bilim dallarındaki çalışmalar sırasında en sık karşılaşılan sorunlardan birisi ortak bir terimcenin eksikliği ve bir terim birliğinin olmayışıdır. Bu eksikliği önemli ölçüde gidermek amacıyla, biz de ülkemizde ve yurt dışında yayınlanmış alan sözlüklerinden, yapılan akademik çalışmalardan ve başkaca kaynaklardan da yararlanarak ortak bir terimce oluşturmaya çalıştık. Bu da zor bir işti. Daha önceki yapılan çalışmalarda birden çok Fransızca kavrama bir tek Türkçe karşılık önerilmişti. Özetle dil üzerine çalışma yapacak bir araştırmacı için tutarlı bir sözlüğümüz yoktu denilebilir.

Yola dil ile ilgili alanlarda kullanılan Fransızca terimler için önerilmiş tüm Türkçe karşılıkları saptayarak çıktık. Sonra Fransızca-Türkçe sözlüklerde bulunmayan ama alanla ilgili olan diğer terimleri de sözlüğümüze ekledik. Böylece 8.700 ’ü aşan çok büyük bir sayıya ulaştık. Bu aşamada; tek bir Fransızca terime yine tek bir Türkçe terim karşılığı bulmak çalışmamızın en zor olan kısmıydı. Fransızcadaki aynı kökten türemiş sözcükleri yine Türkçede de aynı kökten türemiş sözcüklerle eşleştirmeye büyük özen gösterdik. Çabamızı ve kabul görürse başarımızı, bu sözlüğü kullanacak olanlar takdir edeceklerdir.

Bu sözlük elinizdeki biçimiyle Türkçe-Fransızca ve Fransızca-Türkçe denklikler dizini gibi görülebilir. Ancak bu bir başlangıçtır, bir ilk adımdır. Çalışmanın ikinci aşamasında, sözlükte bulunan Türkçe kavramların her biri sözlük maddebaşı olarak ele alınıp tanımlanacaktır. Bu tanımlama, ülkemizdeki tüm araştırmacılara açıktır. Araştırmacılar, buradaki terimlere kendi uzmanlık alanlarıyla ilgili tanımlar yazabilecektir. İkinci baskının adını böylelikle Ansiklopedik Dil Sözlüğü olarak değiştireceğiz. Göç yolda düzülür!

Ansiklopedik Dil Sözlüğü, içinde çok sayıda uzmanlık alanı sözlüğünü de barındırmaktadır. İstenirse, belirli bir izlekten yola çıkarak sözlüğün içinden, ilgili maddeler seçilerek alt alan uzmanlık sözlükleri de üretilebilecektir: İşlevsel Dilbilim Sözlüğü, Göstergebilim Sözlüğü, Çeviribilim Sözlüğü, Söylem Çözümlemesi Sözlüğü, Edimbilim Sözlüğü vb.

Elinizdeki sözlüğün bu biçimi şimdilik sınırlı bir kesime seslenebilir. Örneğin, bilimsel çeviri yapan ve/ya da yabancı kaynaklardan okuyarak Türkçe yayın yapmak isteyen kişiler sözlüğün bu halinden yararlanabilirler.

Bu çalışmanın birden çok özgün yanı vardır. En önemsediğimiz birkaçını sıralamak gerekirse şunlar söylenebilir: Özgün; çünkü ilk defa bunca alan terimi bir araya getirilmiş oldu. Özgün; çünkü her Fransızca terime bir Türkçe karşılık (olabildiğince) bulundu. Özgün; çünkü dil araştırmaları alanında ilk kez bu denli çok terime ulaşıldı.

Bu çok uzun soluklu bir çalışmadır. Bize bir tek sözcüğün bile Türkçeleştirilmesinde katkı sağlayan hocalarımıza, çok ciddi emek veren bilim kurulumuza, meslektaşlarımıza ve öğrencilerimize teşekkür ederiz. Ayrıca, Funda Uzdu Yıldız, Melih Çomak, Sibel Çapan, Busenur Avdan’a ve Nurgül Çılgın’a katkıları için çok teşekkür ederiz.

Bu uzun soluklu çalışmada, bize maddi ve manevi destek veren değerli eşlerimiz Yasemin Yeke Günay ve Arif Karakul’a şükranlarımızı sunarız.

Son olarak da bu kitabın baskısında tüm isteklerimizi sabırla dinleyip sabırla uygulayan yayınevi danışmanı Prof. Dr. Toros Rifat Çölkesen ve Müge Urcan olmak üzere, Papatya Bilim Yayınevi çalışanlarının her birine ayrı ayrı teşekkür ederiz.

V. Doğan GÜNAY – Songül ASLAN KARAKUL

Türk Dili üzerinde bazı kitaplarımız:

Türkçe Dil ve Edebiyat Terimleri Sözlüğü - Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Türkiye Türkçesi'nin Ekleri - Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Anlambilime Giriş: Temel Kavramlar - Prof. Dr. Veysel KILIÇ

Etkileşimli ve Eleştirel Okuma Teknikleri - Oya ADALI

Türk Dili Dersleri Cilt I. Güz Dönemi - Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Türk Dili Dersleri Cilt 2. Bahar Dönemi - Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Biçimbilim: Temel Kavramlar - Prof. Dr. Nadir Engin UZUN

Türkçe Yazım Kılavuzu - Yusuf ÇOTUKSÖKEN

Sözün Işığı: Uygulamalı Noktalama Bilgileri - Osman BOLULU

Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler - Oya ADALI