İçindekiler
Bu kitapla
ilgili birkaç söz
1. BÖLÜM: DİLBİLGİSİ, DİL BİLİNCİ, DİL SEZGİSİ
Doğru ve iyi anlatımın önemi 19
Bilginin davranışa dönüşmesi: Bilinç. 20
Dille ilgili iki davranış: Anlatma, anlama. 20
Dil
sezgisi, dil beğenisi 22
Şu
anki dil bilincinizi ölçmek ister misiniz? 22
Dilbilgisi nedir, neleri içerir? 27
Dilbilgisinin “tutucu” yanı 27
Bizde geleneksel dilbilgisi öğretiminin eksikleri 27
2. BÖLÜM: İLETİŞİM VE DİL
A. İLETİŞİM
31
Gösterge ve iletişim 32
Gösterge türleri 32
İletişimin ögeleri 34
B. DİL
36
İnsan yaratısı ve toplumsal kurum olma 36
Dilin toplumsal, sözün bireysel olması 36
Her
dilin dünyayı kendisine göre adlandırması 37
Dilin “keyfî işaretler dizgesi” olması 37
Dilin bir dizge (sistem) oluşu 37
DİL-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ 38
DİL-KÜLTÜR İLİŞKİSİ 38
DİLİN İŞLEVLERİ VE METİN TÜRLERİ 41
KONUŞMA TÜRLERİ VE DİL 47
“Şive” nedir? 47
a.
Birey dili (idyolekt) 48
b.
Ağız 48
c.
Lehçe 49
ç.
Dil 50
DİLLERİN
BÖLÜMLENMESİ VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ 51
A. Yapısal
yönden diller ve Türkçe 51
1.
Yalınlayan (ayrışkan) diller 51
2.
Bükümlü diller 51
3.
Bağlantılı diller ve kaynaştıran diller 52
B. Kaynak
(akrabalık ilişkisi) yönünden diller 53
Dil
ailesi, dil öbeği 53
HİNT-AVRUPA DİL AİLESİ 54
URAL-ALTAY DİL ÖBEĞİ 55
Altay dilleri 55
Günümüzde PIAC ve Altayistik 56
TÜRK
DİLİNİN TARİHSEL DÖNEMLERİ 57
TÜRK
DİLLERİNİN BÖLÜMLENDİRİLMESİ VE DİZİMİ 60
Yeni
Türk dilleri bölümlendirmelerinin kısa tarihi 62
TÜRKİYE’DE KONUŞULAN DİLLER VE KÖKENLERİ 65
Kürtçe 65
Zazaca 66
Ermenice 66
Lazca 66
Yahudice (Yahudi İspanyolcası, Ladino) 67
TÜRKÇE VE ÖZELLİKLERİ 68
Türkçenin lehçeleri 69
Türkçenin sesbilgisel özellikleri 69
3. BÖLÜM: SÖZCÜK VE SÖZCÜĞÜN ANLAMI
SÖZCÜK 71
Dil
göstergesi olan sözcüğün çizgiselliği 71
Dil
göstergesi olan sözcüğün nedensizliği 72
Dil
göstergesi olan sözcüğün değişebilirliği 72
Sözcükbilim ve sözcük 73
1. SÖZCÜĞÜN
ANLAMI 74
Sözcüğün anlamı var mıdır? 74
KAVRAM 74
Varlık ve kavram 74
Tasarım 75
Çağrışım 76
Genel kavram, özel kavram 76
Diller ve kavramlar 77
Kavramları açısından sözcükler 77
a.
Somut sözcük 77
b.
Soyut sözcük 77
Somuttan soyuta 77
Sözcüklerin anlamları nasıl belirlenir? 78
SÖZCÜĞÜN ANLAMLARI 80
1.
TEMEL ANLAM 80
Temel anlam ve ilk anlam 80
ANLAM DEĞİŞMELERİ 81
2.
YAN ANLAM 83
Bağlam ve yan anlam 83
Temel anlama bağlılık 84
SESTEŞ SÖZCÜKLER 85
Temel anlam, yan anlamlar ve sesteş sözcüklerin sözlükte
görünümü 86
Bir
kavrama bir sözcük ilkesi ve eş anlamlılık 87
Eş
anlamlılık ve güzel adlandırma 88
Çok
anlamlılık (Sözcüklerin yan anlam kazanması) 89
ÇOK
ANLAMLILIK YOLLARI 90
a.
BENZETMELİ AKTARMALAR 91
1.
İnsanla ilgili ögelerin doğaya aktarılması 91
2.
Doğa adlarının insana aktarılması 92
3.
Doğadan doğaya aktarmalar 92
4.
Duyular arasındaki aktarmalar 93
Benzetmeli aktarmalara dilbilim ve yazının (edebiyat) bakış açıları
94
Aktarmalarda somutlaştırma 95
B.
AD AKTARMASI 96
Dolaylama 98
ANLAM TÜRLERİ VE DUYGUSAL ANLAM 99
SÖZ
VARLIĞININ ÖTEKİ ÖGELERİ 101
DEYİMLER 101
ATASÖZLERİ 104
ÖTEKİ KALIPLAŞMIŞ SÖZLER 105
İyi
dilek sözleri 105
İlençler (Beddualar) 106
SÖZCÜKLERİN, SÖZLERİN ANLAMLARINA UYGUN YERDE KULLANILMAMASININ
YOL
AÇTIĞI ANLATIM BOZUKLUKLARI 107
a.
Sözcüğün anlamına uygun yerde olmaması ve bağdaşıklık 107
b.
Deyimlerin anlamlarına uygun yerde kullanılmaması 117
c.
Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanılması 118
ç.
Sözcüklerin gereksiz kullanılması 119
2. SÖZCÜĞÜN
GÖREVİ 121-230
“Görev” terimi 121
A. SÖZCÜĞÜN
TÜMCEDEKİ GÖREVLERİ 121
Tümce nedir? 121
Tümcenin yargı birimi olması 121
Yargı nasıl bir iş bölümü içerir? 121
Sözcüğün kavram birimi olması 122
Özne
ve yüklemin tümcenin temel ögeleri olması 122
Yargıyı tamamlama işi ve tümleç 123
Tümce, küme { } ve matematik 123
1.
YÜKLEM 124
Ekeylem (ekfiil) nasıl oluşmuştur? 125
Yüklemsiz tümce olur mu? 125
Eksiltili tümce ve ekeylemsiz (ekfiil) tümce 126
Yüklem ve tümcede sözdizimi vurgusu 126
Tümcenin anlamı ve yüklem 127
Tümcenin yüklemi nasıl belirlenir? 127
2.
ÖZNE 129
Özne
ve sözde özne 129
Özne
nasıl belirlenir? 130
Açık
özne, gizli özne 130
Özne
ve durum (hâl, cas) 131
Özne
ve virgül (,) 132
ÖZNE-YÜKLEM UYUMU 132
3.
TÜMLEÇLER 133
Tümleç nedir? 133
“Tümleç” ve “tamlayan” ayrımı 134
Eylem, kaç yönden tamamlanabilir? 134
A.
NESNE (DÜZ TÜMLEÇ) 135
Geçişli eylem, geçişsiz eylem 135
Ad
ve ekeylemli yüklemin kurduğu tümcelerde neden nesne yoktur? 136
Bir
eylemin geçişli olup olmadığı nasıl belirlenir? 136
“Bir
şey-i” sözünü benimsiyor görünen geçişsiz eylemler 136
Geçişsiz eylemlerin geçişli olarak kullanımları 137
Geçişli eylemlerin kurduğu tümcelerde nesnenin söylenmemesi 137
Kaç
tür nesne vardır? 138
A.1.
BELİRTİLİ NESNE 138
Yapma durumu (hâl) 138
Bir
tümcede belirtili nesne nasıl belirlenir? 138
A.2.
BELİRTİSİZ NESNE 139
Tümcede belirtisiz nesne nasıl belirlenir? 139
B.
DOLAYLI TÜMLEÇ 141
B.1.
Eylemin yaklaştığı (yöneldiği) yeri bildiren dolaylı tümleç 142
Yaklaşma (yönelme) durumu 142
Yaklaşma öbeği 143
B.2.
Eylemin bulunduğu yeri bildiren dolaylı tümleç 143
Bulunma durumu 144
Bulunma öbeği 145
B.3.
Eylemin uzaklaştığı yeri bildiren dolaylı tümleç 146
Uzaklaşma durumu 146
Uzaklaşma öbeği 146
Uzaklaşma durumu ekiyle bağlantılı anlatım bozukluğu 148
C.
BELİRTEÇ (ZARF) TÜMLECİ 148
C.1.
Durum bildiren belirteç (zarf) tümleci 149
Araç
durumu 149
Araç
öbeği 149
Eşitlik durumu 150
C.2.
Zaman bildiren belirteç (zarf) tümleci 150
C.3.
Yön bildiren belirteç (zarf) tümleci 150
C.4.
Sınırlama bildiren belirteç (zarf) tümleci 151
C.5.
Soru bildiren belirteç (zarf) tümleci 152
C.6.
Azlık-çokluk (miktar) bildiren belirteç (zarf) tümleci 152
TÜMCENİN ÖGELERİNİ BELİRLEME 152
TÜMCE ÇÖZÜMLEMELERİ -1 155
SÖZCÜĞÜN TÜMCEDEKİ GÖREVİYLE İLGİLİ ÖTEKİ ANLATIM BOZUKLUKLARI 159
Bağlaşıklık 159
Söz
ve sözcüklerin görevlerine uygun yerde kullanılmaması 159
B. SÖZCÜĞÜN
DİLSEL GÖREVLERİ 161
SÖZCÜK TÜRÜ 161
Türkçede sözcük türü 162
Türkçede adın belirteç (zarf) görevi var mıdır? 163
Türkçede bir sözcük birden çok göreve girebilir mi? 164
1.
TAMLAYAN 167
2.
TAMLANAN 167
AD
TAMLAMASI 167
Ad
tamlamasıyla ilgili özellikler 168
İlgi
durumu (hâl) 171
Belirtili ad tamlaması 171
Belirtisiz ad tamlaması 171
Anlatım bozukluğu 173
Tamlayanı düşmüş ad tamlaması olur mu? 173
Tamlanan eksikliğinin yol açtığı anlatım bozukluğu 174
İYELİK EKLERİ 174
Dilbiliminde kişi kavramı 175
İyelik ekleriyle ilgili özellikler 175
İkinci - üçüncü kişi iye belirsizliği 176
TÜRKÇEDE YARDIMCI SESLER 176
Üçüncü kişi iyelik ekinin yol açtığı anlatım bozukluğu 178
3.
SIFAT 178
Sıfat görevinin genel özellikleri 179
SIFAT TAMLAMASI 179
Ad
tamlamasıyla sıfat tamlaması arasındaki fark 180
Olma
durumu (hâl) 180
Ekli
olma durumu 181
Eksiz olma durumu 181
Karşılaştırma bildiren sıfat tamlamaları 183
Adlaşmış sıfat olur mu? 183
4.
ADIL (ZAMİR) 184
Ad
aktarması ve adıl (zamir) görevi 185
4.1.a. Niteleme sıfatları 186
4.1.b. Niteleme adılları ve ilgi adılları 187
4.2.
Kişi adılları 187
4.2.a. Asıl kişi adılları 188
Asıl
kişi adlarıyla ilgili özellikler 188
4.2.b. Dönüşlü kişi adılları (Dönüşlülük zamirleri) 189
Dönüşlü kişi adıllarıyla ilgili özellikler 189
4.3.a. Gösterme (işaret) sıfatları 190
4.3.b. Gösterme adılları (işaret zamirleri) 191
Gösterme adıllarıyla ilgili yazım kuralı 191
Yer
gösterme adılları 191
4.4.a. Belirsizlik (belgisiz) sıfatları 192
4.4.b. Belirsizlik adılları (belgisiz zamirler) 193
Belirsizlik adıllarıyla ilgili öteki özellikler 194
-ki
ekiyle kurulan belirsizlik adılları 194
4.5.a. Soru sıfatları 195
4.5.b. Soru adılları (zamir) 196
4.6.a. Sayı sıfatları 197
4.6.b. Sayı adılları (zamir) 198
5.
BAĞLAÇ 199
Virgül ve bağlaç 200
Bağlaç türleri 200
A.
Sözcük ve sözcük öbeklerini bağlayan bağlaçlar 200
Sözcük ve sözcük öbeklerini bağlayan bağlaçlarla ilgili özellikler
200
BAĞLAMA ÖBEĞİ 200
B.
Tümceleri bağlayan bağlaçlar 201
Tümceleri bağlayan bağlaçlarla ilgili özellikler 201
Tümce bağlaçları ve virgül ya da noktalı virgül 202
“Ta
ki”, “yeter ki” bağlaçları 202
Bağlaçlar ve anlatım bozukluğu 202
6.
İLGEÇ (EDAT) 203
İlgeç (edat) göreviyle ilgili özellikler 203
İLGEÇ ÖBEĞİ (EDAT GRUBU) 204
Yaklaşma ve uzaklaşma öbekleriyle ilgeç öbeklerinin ayrımı 204
“Önce, evvel, sonra, öte, içeri, dışarı, aşağı, yukarı” sözcükleri ilgeç
görevine girer mi? 205
TÜRKÇEDE ÖZEL İLGEÇLER 206
DA
(DE) 206
BİLE 207
MI
(Mİ, MU, MÜ) 208
İlgeç (edat) görevindeki sözcüklerle ilgili kimi özellikler 209
İlgeçlerin yol açtığı anlatım bozukluğu 209
7.
ÜNLEM 210
Duygu ve seslenme adları 211
Duygu ve seslenme adlarıyla yansıma sözcükler 212
ÜNLEM ÖBEĞİ 213
SÖZCÜK ÖBEKLERİ (KELİME GRUPLARI) 214
Sözcük öbekleriyle ilgili özellikler 214
Tamlayan hangi durumda (hâl) bulunur? 215
BELİRTME DURUMU 215
Türkçede sözcük öbekleri 215
TÜRKÇEDE ADLARIN GİRDİĞİ GÖREVLER VE DURUMLAR 226
SAİT
FAİK’İN “ALEMDAĞI’NDA VAR BİR YILAN” ÖYKÜSÜNÜN İLK BÖLÜMÜNDEKİ SÖZCÜK
ÖBEKLERİ 227
3. SÖZCÜĞÜN
YAPISI (BİÇİMBİLGİSİ) 231-268
Yapı
kavramı 231
Biçimbirim 231
Öncül ve ardıl biçimbirimler 231
Anlamsız biçimbirimler 232
Çekim ekleri için hangi terimi kullanabiliriz? 232
Son
ardıl (görev ardılı, görev biçimbirimi) 232
Çıkıntılı ayraç ve eklerin yazımı 233
Biçimbirim mi, kök, yapım eki, gövde mi? 233
TÜRKÇEDE SÖZCÜK YAPIMINDA KULLANILAN GEREÇLER (BİÇİMBİRİMLER) 233
1.
KÖK 233
Ad
kökü, eylem kökü 233
Sesteş kök, ortak kök (ikili kök) 234
Kökün başta ve anlam çekirdeği olması 235
Kökün ses değiştirmemesi 235
Kökün tek seslemli olması ve kaynaşmış kökler 236
2.
YAPIM EKİ 236
Çekim eki, yapım eki ayrımı 236
Yapım ekleriyle ilgili özellikler 237
Sesteş ekler 237
Ekin
anlamı nasıl bulunur? 238
e.1.
Addan ad yapan ekler 238
e.2.
Eylemden ad yapan ekler 242
e.3.
Addan eylem yapan ekler 249
e.4.
Eylemden eylem yapan ekler 250
3.
GÖVDE 252
Kaç
tür gövde vardır? 253
TÜRKÇEDE SÖZCÜKLER YAPISAL YÖNDEN KAÇA AYRILIR? 253
A.
YALIN (BASİT) SÖZCÜK 253
B.
TÜREMİŞ SÖZCÜK 253
C.
BİLEŞİK SÖZCÜK 254
Bileşme nedir? 254
C.1.
BİLEŞİK ADLAR 254
a.
Oluşum yöntemlerine göre bileşik adlar (yitirdiği özellik açısından)
255
Birleşik adlar 258
b.
Yapısal yönden bileşik ve birleşik adlar 258
C.1.
BİLEŞİK EYLEMLER 259
Yardımcı eylem nedir? 259
C.1.1. ADLA YARDIMCI EYLEMDEN OLUŞAN BİLEŞİK EYLEMLER 260
Kıl-
yardımcı eylem midir? 262
Et-,
eyle-, ol- eylemleri hangi durumlarda bitişik yazılır? 263
Dilin “doğa”sı, “doğallık” ve özentili anlatımlar 264
Yardımcı eylemlerin gereksiz kullanımı ve dilde “duruluk”
265
C.1.2. BELİRTEÇEYLEMLE YARDIMCI EYLEMDEN OLUŞAN BİLEŞİK EYLEMLER 266
TÜRKÇENİN BEĞENİLERİNE AYKIRI SÖZCÜKLER 267
4. SESBİLGİSİ
269-294
Ses
ve harf 269
Harf
ve alfabe 269
Türkçenin sesleri ve sesbirim 269
Sesbirim nedir? 260
Yan
ses (değişken şekil) 270
A.
ÜNLÜLER 271
a.
Dilin konumu ve damağa göre 271
b.
Ağız açıklığına (alt çenenin açıklığı) göre 271
c.
Dudakların durumuna göre 271
Ünlülerin sesbilimde betimlenişi 272
1.
ÜNLÜ UYUMLARI 272
1.a.
Büyük ünlü uyumu (kalınlık-incelik uyumu) 273
1.b.
Küçük ünlü uyumu (düzlük-yuvarlaklık uyumu) 273
Büyük ünlü uyumuna uymayan sözcüklerde küçük ünlü uyumu aranır
mı? 275
2.
ÜNLÜ DARALMASI (KAPALILAŞMA) 275
3.
ÜNLÜ DÜŞMESİ 276
4.
ÜNLÜ TÜREMESİ 278
5.
İKİZ ÜNLÜ, YAN YANA İKİ ÜNLÜ 279
6.
İNCE /a/ ve İNCE /u/ 279
B.
ÜNSÜZLER 279
<ğ>’nin konumu 280
Ünsüzlerin öbeklenmesi 280
Ünsüzlerle ilgili özellikler 281
1.
Sözcük sonunda /b, c, d, g/ bulunmaması 281
2.
Ötümlüleşme (ünsüz yumuşaması) 281
3.
Ünsüz uyumu (ünsüz benzeşmesi) 282
4.
Kökte ikiz ünsüz 283
5.
Sözcük başında bulunmayan ünsüzler 283
6.
Sözcük başında iki ünsüz bulunmaması 283
7.
Ünsüz düşmesi 284
8.
Ünsüz türemesi 284
PARÇALARÜSTÜ SESBİRİMLER 285
Vurgu 285
Ezgi 291
Kavşak 292
Durak 292
YANLIŞ SÖYLENEN KİMİ SÖZCÜKLER 293
YAZIM
KURALLARI 295-330
Seslerin, sözcüklerin yazımı ve yazım kuralları 295
Yazım kuralları ve Türk Dil Kurumu (TDK) 295
Yazım kurallarına uyma gerekliği 296
1.
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER 297
Özel
adlar ve kesme işareti (’) 297
Şu
durumlarda ekler kesmeyle (’) ayrılmaz 298
Hangi adlar “özel ad”dır? 298
“Güneş” “ay” sözcükleriyle gezegen ve yıldız adları hangi durumda büyük
arfle başlar? 300
“Batı” ve “doğu” sözcükleri hangi durumda büyük harfle başlar? 300
“Kıta, bölge, il, ilçe, kasaba, bucak, köy, semt” sözcükleri büyük harfle mi
başlar? 300
“Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” sözcükleri büyük harfle mi
başlar? 301
Yer
adlarında geçen “deniz, göl, yayla, ova” gibi coğrafya adları büyük harfle
mi başlar? 301
Yapı
adlarının hangi sözcükleri büyük harfle başlar? 301
Tamlanan görevindeki “gazete, dergi, tablo, heykel, beste vb.” sözcükler
nasıl yazılır? 302
“Çağ, dönem, devir” sözcükleri hangi durumda büyük harfle başlar?
303
Ay
ve gün adları ne zaman büyük harfle başlar? 303
Hangi sözcükler büyük harfle başlamaz? 303
2.
SAYILARIN YAZIMI 304
3.
KİMİ SÖZCÜKLERİN VE EKLERİN YAZIMI 305
DA
(DE) SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 305
BULUNMA DURUMU EKİ -DA’NIN YAZILIŞI 306
Kİ
SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 306
-ki
İLGİ (AİTLİK) EKİNİN YAZIMI 307
Mı
(Mi, Mu, Mü) SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 307
“ŞEY” SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 307
“HER” SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 307
“BiR” SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI 308
ADEYLEMLERİN (İSİM-FİİL) YAZIMI 308
PEKİŞTİRİLMİŞ ADLARIN YAZIMI 308
YABANCI ÖZEL ADLARIN YAZIMI 308
4.
NOKTALAMA İŞARETLERİNİN KULLANILIŞI 311
Noktalama işaretleri hangi anlamların simgeleridir? 311
Nokta 312
Virgül 313
Virgül nerelere konulmaz? 315
Noktalı virgül 317
İki
nokta 318
Üç
nokta 319
Soru
işareti 321
Ünlem işareti 321
Kısa
çizgi 321
Tırnak işareti 322
Ayraç (parantez) 323
Köşeli ayraç 324
Kesme işareti 324
Düzeltme işareti 326
5.
KISALTMALAR 327
4. BÖLÜM:
TÜMCE (CÜMLE)
Tümce nedir? 331
1.
YÜKLEMİNE GÖRE TÜMCELER 331
A.
EYLEM TÜMCESİ (FİİL CÜMLESİ) 331
Çekimli eylem nedir? 331
EYLEM (FİİL) 332
Eylemlerle ilgili özellikler 332
ZAMAN EKLERİ [BİLDİRME (HABER) KİPLERİ] 333
BİÇİM EKLERİ [TASARLAMA (DİLEK) KİPLERİ) 334
Eylem kiplerinde anlam kayması (görünüş) 336
KİŞİ
EKLERİ 337
B.
AD TÜMCESİ (İSİM CÜMLESİ) 337
AD
(İSİM) 337
Güzel adlandırma 338
Adlarla ilgili özellikler 338
EKEYLEM (EKFİİL) 339
İ-
eyleminin çekimleri ve ekeylemler 340
Hikâye bileşik çekimi 341
Rivayet bileşik çekimi 342
Koşul bileşik çekimi 342
Ekeylemin (ekfiil) olumsuzu ve “değil” sözcüğü 342
2.
YAPILARI YÖNÜNDEN TÜMCELER 343
2.A.
YALIN (BASİT) TÜMCE 343
2.B.
BİLEŞİK TÜMCE 343
2.B.1. EYLEMSİLERLE (FİİLİMSİ) KURULAN BİLEŞİK TÜMCELER 344
Eylemsi nedir, öteki adlardan ne farkı vardır?
344
EYLEMSİ ÖBEĞİ 344
Yan
tümcecik, temel tümce 345
Eylemsi türleri 345
1.a.
ADEYLEMLERLE (İSİM-FİİL) KURULAN BİLEŞİK TÜMCELER 345
-Iş
ekiyle ilgili anlatım bozukluğu 346
Adeylem öbeklerinin girdiği görevler 346
1.b.
SIFATEYLEMLERLE (SIFAT-FİİL) KURULAN BİLEŞİK TÜMCELER 347
1.c.
BELİRTEÇEYLEMLERLE (ZARF-FİİL) KURULAN BİLEŞİK TÜMCELER 349
Belirteçeylemler (zarf-fiil), virgül (,), “ve” 350
2.
KOŞULLU (ŞART) BİLEŞİK TÜMCE 350
3.
İÇ İÇE BİLEŞİK TÜMCE
351
C.
SIRALI TÜMCE 351
Sıralı tümce, virgül (,), noktalı virgül (;) ve bağlaçlar 351
C.1.
Bağımsız sıralı tümce 352
“Bağlı tümce” var mıdır? 352
C.2.
Bağımlı sıralı tümce 352
Özne
eksikliğinin yol açtığı anlatım bozukluğu 353
Tümleç eksikliğinin yol açtığı anlatım bozukluğu 354
Yüklem eksikliğinin yol açtığı anlatım bozukluğu 356
Yüklemde ek eksikliğinin yol açtığı anlatım bozukluğu 357
“Ki”
sözcüğüyle bağlanan sıralı tümceler 358
Ç.
ARA TÜMCELİ TÜMCE 359
3.
SÖZDİZİMİ YÖNÜNDEN TÜMCELER 359
4.
ANLAMLARI YÖNÜNDEN TÜMCELER 360
TÜMCE ÇÖZÜMLEMELERİ - 2 361
ÖZNE-YÜKLEM
İLİŞKİSİ (ÇATI) 383
Geleneksel dilbilgisi kitaplarında özne-yüklem ilişkisi 383
A.
NESNEYE GÖRE ÖZNE-YÜKLEM İLİŞKİSİ (ÇATI) 384
B.
ÖZNEYE GÖRE ÖZNE -YÜKLEM İLİŞKİSİ (ÇATI) 384
1.
KILIŞ EYLEMLERİ 384
1.a.
Asıl kılış eylemleri 385
1.b.
Oldurgan kılış eylemleri 385
1.c.
Ettirgen kılış eylemleri 386
2.
DURUM EYLEMLERİ 387
2.a.
Asıl durum eylemleri 388
2.b.
Dönüşlü durum eylemleri 388
Dönüşlü durumun denetlenmesi 389
2.c.
Öznesiz durum eylemleri (belirsiz özneli durum eylemleri) 390
Tek
çekimli eylemler 391
2.ç.
İşteş durum eylemleri
391
2.ç.1. Karşılıklı yapma bildiren işteş durum eylemleri
391
2.
Birlikte yapma bildiren işteş durum eylemleri 392
İşteş kılış eylemleri 393
3.
OLUŞ EYLEMLERİ 393
3.a.
Asıl oluş eylemleri 393
3.b.
Edilgen oluş eylemleri 394
“Edilgen oluş”un denetlenmesi 395
KAYNAKÇA
397-400
