Türk Dili Dersleri
-Meslek Yüksek Okulları için-
Yusuf ÇOTUKSÖKEN
Cilt 1: Güz Dönemi
Cilt 2: Bahar Dönemi
Kitap hakkında -
Türk Dili Dersleri (Anlama ve Anlatma:Sözlü ve Yazılı Anlatım, Dil Bilgileri: Türkçe Dilbilgisi, Yazım Bilgileri) yüksekokullarımızın (fakülteler, meslek yüksekokulları, akademiler) Türk Dili derslerinde okutulmak üzere hazırlanmıştır.
Genel çizgileriyle, YÖK’ün çerçeve programına göre hazırlanan kitap, özellikle öğrencilerin anlama ve anlatma becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Kitabın “Anlama ve Anlatma” başlığını taşıyan bölümünde, hemen her derste, bireysel/toplumsal/evrensel bir kavram, konu, olgu ya da kurum ele alınmakta; seçilen metinler yöntemli okuma ve yorumlama becerisi kazandırmayı hedeflemektedir. Ayrıca her dersin sonunda, yazılı ve sözlü anlatım becerilerini geliştirecek alıştırmalara da yer verilmektedir.
Kitabın “Dil Bilgileri: Türkçe Dilbilgisi” ve “Yazım Bilgileri” bölümleri, bu alandaki kimi eksikleri gidermeyi düşünerek eklenmiştir. Buradaki özet bilgiler ilk elde öğrencilerin gereksinmelerini karşılayacak niteliktedir.
Öğrencilerin genel kültürleri, büyük ölçüde okumaya dayanır; bu nedenle kitaba eklenen “Okunacak Kitaplar Listesi”, değişik alanlarla ilgili bilgilerini zenginleştirmek isteyen öğrenciler için özel bir anlam taşımaktadır. Öğrenciler bu listeden yola çıkıp düzenli bir okuma programı geliştirebilirler ve uygulayabilirlerse, bunun kendilerini yaşamı anlama ve yorumlama bağlamında daha donanımlı duruma getirdiklerini görmekte gecikmeyeceklerdir.
Türkçenizi mi geliştirmek istiyorsunuz?
Üniversiteler için alternatif bir Türk dili kitabı mı görmek istiyorsunuz?
Bilgilendirici, yazınsal, görsel metinlerin nasıl incelenmesi gerektiğini mi öğrenmek istiyorsunuz?
Size ilk elde gereksinmelerini karşılayacak OKUMA kitapları listesi vermesini mi istiyorsunuz?
Siz de okuyup inceledikten sonra eleştirilerinizle katkıda mı bulunmak istiyorsunuz?
İşte size bulunmaz bir fırsat: Türk Dili dersleri adlı bu kitap, sizin yakın ilgi ve desteğnizi bekliyor...
ÖNSÖZ
Türk Dilinin, üniversitelere ders olarak konulması bence gerçekten olumlu bir gelişmedir. Anadili öğretiminin bütün yaşamı kapsadığı düşünülürse, dil ve yazım bilgileri ile yazılı ve sözlü anlatım bilgilerinin genel bir hatırlatması yapıldıktan sonra inceliklerinin işlendiği bu dersler, gerçekten amacına uygun olarak uygulandığında üniversite öğrencilerine büyük katkıda bulunmaktadır.
Biz de Üniversitelerimizdeki yüksekokullar ile meslek yüksekokullarında kullanılmak üzere hazırladığımız bu kitabımızda YÖK'ün Türk Dili dersi için hazırladığı çerçeve programı esas aldık. Bu derslerde, lise ve üniversite deneyimlerimizden yola çıkarak öğrencilerin anlama (dinleme anlama; okuma anlama), anlatma (konuşma, yazma) becerilerini geliştirirken dilbilgisel bilgilerle anlatım ve yazım yanlışlarının düzeltilmesi doğrultusunda bilgilenme sürecini seçtik.
Türk Dili derslerinde (Güz yarıyılı 14 hafta, Bahar yarıyılı 14 hafta, toplam 28 hafta) izlediğimiz programı her yarıyıl için 7’şer bölümlük iki cilt halinde düzenledik. Her bölümü bir ya da birbiriyle ilişkili birkaç kavrama ayırdık; bu kavramları işleyen çeşitli türlerde bilgilendirici ve kurgulayıcı yazılar seçtik. Ayrıca birtakım görsel gereçler (karikatür, fotoğraf, çizim) yerleştirdik.
Kitabımız, Üniversitelerde, yüksekokullar ile meslek yüksekokullarında bu dersi veren öğretim elemanlarına, bu dersi alan öğrencilere yararlı olursa, bundan ancak mutluluk duyarız. - Yusuf Çotuksöken
İÇİNDEKİLER (Cilt 1)
ÖNSÖZ
Öğretmenler için
Öğrenciler için
Türk Dili Dersinin Tanıtımı
Türk Dili Dersi Konusunda Bir Sormaca
I- Anlama ve Anlatma
1. BÖLÜM- Dil ve İletişim
2. BÖLÜM- Eğitim ve Üniversite
3. BÖLÜM – Okuma Kültürü ve Kitaplar
4. BÖLÜM – Yaşamın Anlamı ve Öğrettikleri
5. BÖLÜM- Doğa, Çevre ve İnsan
6. BÖLÜM- Kente Göç ve Kentleşme Olgusu
7. BÖLÜM- Aydınların İşlevi ve Toplumsal Gelişim
II- Dil Bilgileri
III- Yazım bilgileri
OKUMA KAYNAKÇASI
KAYNAKÇA
DİZİN
TEŞEKKÜR
Daha önce yayimlanan 2 ciltlik Üniversite Ögrencileri Için Uygulamali Türk Dili’ni tek cilt olarak basilmak üzere yeniden düzenlerken, Sayin Prof. Dr. Ahmet KOCAMAN’in, Sayin Doç. Dr. Mehmet AYDIN’in degerlendirme yazilarindan ve Maltepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyati Bölümü ögretim görevlileri Sayin Hafize Y. KORDEL, Önder YERAL ile Alparslan OYMAK’in elestirilerinden yararlandim. Kendilerine en içten tesekkürlerimi sunarim.
Kitabin bu yeni düzenlemeyle basilmasinda emegi geçen degerli dostum Dr. Rifat ÇÖLKESEN’e ve yayınevi çalışanı Olcay KAYA’ya tesekkürü borç bilirim.
Yusuf ÇOTUKSÖKEN
Dersin adi : TÜRK DILI I (Güz Yariyili), TÜRK DILI II (Bahar Yariyili)
Dersin kodu : ................................................
Saat/kredi : Haftada 2 saat/2 kredi
Ögretim görevlisi : ................................................
Telefon : ................................................
Amaçlar: § Ögrencilere Türk dilinin özelliklerini, isleyis kurallarini sezdirmek, örnekleriyle göstermek;
§ Okudugu, dinledigi bir metni ya da izledigi bir programi dogru olarak anlayabilmesinin kurallarini ögretmek;
§ Ögrencilere duygularini, düsüncelerini, tasarladiklarini, izlenimlerini, gözlemlerini, yasantilarini, söz ve yaziyla dogru ve etkili olarak anlatma becerisi ve aliskanligi kazandirmak;
§ Ögrencilerin yazili ve sözlü metinler araciligiyla sözvarligini gelistirmek;
§ Ögrencilere yazim (imla) kurallarina uyma, noktalama isaretlerini yerli yerinde kullanma aliskanligi kazandirmak;
§ Ögrencilere kitap okuma aliskanligi kazandirmak;
§ Ögrencilere bilimsel, elestirel, sorgulayici, yorumlayici, yaratici, yapici düsünme aliskanligi kazandirmak...
Ögretim Biçimi : Anlatma, tartisma, grup çalismasi, ders içi ve disi ödevler ve projeler
Sinavlar : Arasinavi, Yariyil sonu sinavi
Ölçme ve Degerlendirme :
Arasinavi % 30
Yariyil sonu sinavi % 50
Ödev ve Proje : Deneme, roman, tiyatro türünde kitaplari inceleme // Makale, köseyazisi, siir, öykü, ani, özgeçmis, yasamöyküsü, karikatür, fotograf vb’yi inceleme, yorumlama.
Uyarilar: 1. Her derste yoklama yapilir. Ögrenciler, derslere vaktinde gelmekle yükümlüdür ve %70 oraninda devam etmek zorundadirlar.
2. Ögrenciler derse ders notlari (ve kitaplariyla) gelirler.
3. Her ögrencinin bir Yazim (Imla) Kilavuzu ve bir Türkçe Sözlük’ü olmak zorundadir. Istendiginde bunlar sinifa getirilir.
Türk Dili Dersi Konusunda Bir Sormaca
Bu sormaca ögretim yili basinda ögrencilere uygulanabilir. Sormacanin sonuçlari ögretmenin ögrencileri tanimasinda ve dersi, ögrencilerin hazir bulunus durumlarina göre programlamasinda yardimci olacaktir.
UYARI: Bu bölümü doldurduktan sonra fotokopi ile çogaltip ögretmeninize veriniz.
1. Kendinizi kisaca tanitiniz. (Dersin ögretmenine 1 adet yeni fotografinizi veriniz)
Adi ve soyadi:
Bitirdigi okullar (okul adi, tarih):
2. Türkçe dil bilgileri: (Yanitlarinizi Evet (E), Hayir (H) biçiminde isaretleyiniz.)
§ Türkçe'nin ses düzenini, ses uyumlarini, vurgu ve tonlamayi biliyorum. ( )
§ Türkçe ekler ve kökleri birbirinden ayirabiliyorum. ( )
§ Türkçe'de sözcük üretme yollarini biliyorum. ( )
§ Türkçe’nin tümce yapisini, tümce türlerini biliyorum. ( )
§ Türkçe sözcüklerin temel ve yan anlamlarini, anlam degismelerini, esanlamliligi, karsitanlamliligi biliyorum. ( )
§ Bu konularda hatirlatici bilgiler almak ve uygulamalar yapmak istiyorum.( )
3. Bir metni okuma, bir programi (sinema, tiyatro, açikoturum vd) dinleme/izleme:
§ Okudugum bir metnin, dinledigim / izledigim bir programin konusunu ko laylikla anliyorum. ( )
§ Okudugum bir metnin, dinledigim / izledigim bir programin ana ve yan dü süncelerini çikarabiliyorum. ( )
§ Okudugum bir metnin, dinledigim / izledigim bir programin planini çikarabili yorum. ( )
§ Okudugum bir metni, dinledigim/izledigim bir programi özetleyebiliyorum. ( )
§ Düzenli olarak kitap, dergi vd yayinlari okuyorum. ( )
§ Bu konularda hatirlatici bilgiler almak ve uygulamalar yapmak istiyorum.( )
4. Hazirlikli ve hazirliksiz konusma:
§ Bir topluluk karsisinda rahatça konusabiliyorum. ( )
§ Konusma yaparken dinleyicilerle rahat bir iletisim kurabiliyorum. ( )
§ Konusma yaparken beden dilini iyi kullanabiliyorum. ( )
§ Tartisma, açikoturum, münazara, proje sunumu gibi konularda bilgiler almak, uygulama yapmak istiyorum. ( )
5. Bir konuda yazi gelistirme:
§ Yazma konusu seçmekte zorluk çekiyorum. ( )
§ Verilen / seçilen bir konuyu sinirlandirabiliyorum. ( )
§ Verilen / seçilen bir konuda plan hazirlayabiliyorum. ( )
§ Verilen / seçilen bir konuda düsünceyi gelistirme yollarini (tanimlama,
örneklendirme, karsilastirma, tanik gösterme) kullanabiliyorum. ( )
§ Verilen / seçilen bir konuda degisik anlatim biçimlerini (betimleyici,
öyküleyici, açiklayici, tartismaci anlatimlar) kullanabiliyorum. ( )
§ Degisik yazi türlerinde (deneme, söylesi, fikra, makale, dilekçe, rapor, özyasam öyküsü, yasamöyküsü, ani, mektup, günlük, gezi yazisi vd) yazi yazabiliyorum. ( )
6.Yazim bilgisi:
§ Yazim kurallarini ve isaretlerine iliskin saglam bilgilerim var. ( )
§ Yazi yazarken yazim kurallarini uygulayabiliyor, yazim isaretlerini yerli yerinde kullanabiliyorum. ( )
7. Hangi türde kitap, yazi okumak istersiniz? (Birden çok isaretleyebilirsiniz)
§ Köseyazisi (fikra)- Roman -Öykü - Deneme - Siir -Tiyatro
§ Ani - Gezi yazisi - Makale - Bilimsel inceleme - Elestiri
§ Yasamöyküsü - Özyasamöyküsü - Ani - Gezi yazisi - Günlük
8. Evinizde bir kitaplik var mi? Kaç kitabiniz var?
............................................................................................................
9. Hangi yazarlarin eserlerini okudunuz? Bes yazar / kitap adi yaziniz.
1..........................................................................................................
2..........................................................................................................
3..........................................................................................................
4..........................................................................................................
5..........................................................................................................
10.Türk Dili dersinde (sözlü anlatim: tartisma, açikoturum, münazara vd) konusmak istediginiz 5 konu adi yaziniz.
1..........................................................................................................
2..........................................................................................................
3..........................................................................................................
4..........................................................................................................
5..........................................................................................................
Konuyla Ilgili Diger Eserlerimiz:
Sözün Isigi: Uygulamali Noktalama Bilgileri
Uygulamali Türk Dili - Cilt II
Uygulamali Türk Dili - Tek Cilt
Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler
Türkiye Türkçesinde Kök-Ek Bilesmeleri
Türkçe Atasözleri ve Deyimler Sözlügü
Türkçe Üzerine: Denemeler ve Elestirirler
Uygulamali Türk Dili - Ekonomik Baski (Iki Cilt birarada)
Akademik Kitaplar - Bilimsel Kitaplar - Üniversite Kitaplari