Üretim Planlama ve Kontrol

Prof. Dr. Gönül YENERSOY

 farkımız, kitaplarımızda

 Ohh Misss gibi mürekkep kokulu kitaplar

ISBN: 978-605-4220-36-6

384 sayfa, 3. basım, Ekim 2021

(16,5x24 cm2), 80 gr 1. hamur kağıt.                           şimdi satın al

Bu kitap, "Endüstri Mühendisliği Bölümü" öğrencilerine "Üretim Planlama ve Kontrol" derslerinde öğrenmeleri gereken bilgi ve teknikleri içeren bir ders kitabı olarak hazırlanmıştır. Bununla birlikte "Malzeme Yönetimi" veya "Envanter-Stok Yönetimi" gibi derslerde, mühendislik yönetimi ve İiletme programlarının çeşitli konularında, gerek lisans ve gerekse yüksek lisans düzeyinde yardımcı ders kitabı olarak ta kullanılabilir. Ayrıca, kitap iş hayatına atılmış olan ve çalıştıkları firmalarda MRP II yazılım sistemlerini uygulamaya geçirmek isteyen veya geçirmekte olan profesyoneller için de, bu sistemlerin dayandığı planlama metodolojisini sunarak, gerekli bilgi altyapısının hazırlanmasını sağlayan temel bilgileri de içermektedir.

Kitabın iskeletini oluşturan ana konu "İmalat Planlama ve Kontrol"dur; bu konu, MRP II sistemlerinin mimari yapısına uygun olarak, hiyerarşik bir planlama süreci şeklinde ve uygulama örnekleriyle işlenmiştir. Bu uygulamalar, birçok kaynakta olduğu gibi planlama yaklaşımının çeşitli aşamalarında farklı farklı örnekleri kullanarak yapılmamış olup her adımda sürecin en başında ele alınan aynı ürün grubunun imalatına uygulanmıştır; böylece, bölümleri oluşturan değişik konular birbirine bağlanarak, bütünsel bir planlama sistemi mimarisinin ana hatları sergilenmiştir.

Önsözden. (...) Bu kitabı kaleme almak niyetiyle çalışma masama oturduğum anı hatırlıyorum. Adeta şövale önüne geçen bir ressam psikolojisi içindeydim. Bir manzara çizecek ve onu renklendirecektim. Bilinen ressamların tablolarını bir bir aklımdan geçirdim; dağlar, gökyüzü, bulutlar, ağaçlar, çiçekler, akan sular, durgun sular… Hemen hemen aynı öğeler, fakat hiç biri birbirine benzemeyen manzaralar. Bu öğeleri kullanmadan bir manzara çizmek mümkün değildi. Bununla birlikte benim tablom bir reprodüksiyon olmamalıydı, özgün figürler ve renkler içermeliydi.

Kuşkusuz bu duygusal amacı kışkırtan somut ihtiyaçlar da vardı. Yıllardan beri Endüstri Mühendisliği öğretiminde Üretim  Planlama ve Kontrol konusunda dersler veriyorum. Bu süreç içinde yeterli Türkçe kaynak ihtiyacı hep süregeldi. Öğrencilerime, her biri konuya bir başka perspektiften bakan, bir kısmı tercüme bir kısmı ise tercüme kokan az sayıdaki kaynakları kullanabileceklerini tavsiye ettiğimde, bu kaynaklardaki bilgileri bir yap-boz resminin parçaları gibi bir araya getirmekte zorluk yaşadıklarını gözlemledim. Bu zorluk büyük ölçüde parçaların birbiriyle tam olarak eşleşmeyen boyut ve şekilde kesilmiş olmasından ileri geliyordu ve bir türlü resmin bütününü göremiyorlardı.

Bu nedenle kitabın, özellikle 6. Bölümden sonrasının içeriğini oluştururken, ticari İmalat Kaynakları Planlaması (MRP II; Manufacturing Reseource Planning) yazılım paketlerinin bütünleştirici mimari yapısına uygun bir yol haritası çizerek, resmin bütününü göstermeyi amaçladım. Bu bütünlüğü, üretim planlama sürecinin en başında tanımladığım hipotetik bir ürünün imalatı örneğini, birbirini izleyen ve ayrı ayrı bölümlerde ele alınan planlama aşamaları boyunca hiç değiştirmeden ve birbirine bağlayarak güçlendirdim.

Ayrıca, yukarıda tanımlanan ve kitabın iskeletini oluşturan Üretim Planlama Sürecini ilk beş bölümde yer alan diğer bilgi ve tekniklerle destekleyerek, vücudu doldurmaya ve bu vücudun yaşadığı üretim, pazar ve rekabet ortamındaki konumunu, tipik davranışlarıyla birlikte canlandırmaya çalıştım.

Bu bağlamda toplam 9 Bölümde incelenen konuları talep tahmin yöntemleriyle birlikte giriş mahiyetindeki genel bilgileri; envanter ve stok kontrol sistemlerini; üretim planlama ve kontrol süreci aşamalarını içeren üç kısım altında topladım. Kkitabın Endüstri Mühendisliği öğrencilerine yararlı olmasını diliyorum. - "Gönül YENERSOY"

İçindekiler

Önsöz

KISIM I. ÜRETİM PLANLAMAYA GİRİŞ ve TALEP TAHMİN YÖNTEMLERİ

BÖLÜM 1. ÜRETİM / İMALAT ORTAMLARINA GENEL BİR BAKIŞ

1.1. ÜRÜN KONUMU (Tipi)

·        Stok İçin Üretim

·        Montaj İçin Üretim

·        Sipariş İçin Üretim

1.2. SÜREÇ KONUMU (Tipi)

            1.2.1. Akış Tipi İmalat

·        Sürekli Akış

·        Tekrarlı Akış

·        Karışık Modelli Tekrarlı Akış

·        Parti Akışı/Aralıklı İmalat

1.2.2. Atölye Tipi İmalat

1.2.3. Sabit Konumlu İmalat

1.3. DAĞITIM SÜRECİ

1.4. TEKNOLOJİK YAPI

1.5. İMALAT STRATEJİLERİ

           1.5.1. Odaklanmış Fabrika

           1.5.2. Tam Zamanında Üretim ve Yalın İmalat

           1.5.3. Sipariş Üzerine Kitle İmalatı

1.5.4. Çevik İmalat

            BÖLÜM 2. TALEP TAHMİN YÖNTEMLERİ

2.1. TAHMİN ÇEŞİTLERİ

       Kalitatif Teknikler

       Kantitatif Teknikler

2.2. TEMEL KAVRAMLAR

       Trend

       Devri Değişim

·       Mevsimsel Değişim

·       Rastgele Değişim

2.2.1 . Hata Ölçüleri

·       Ortalama Hata

·       Ortalama Mutlak Sapma/Hata

·       Ortalama Mutlak Hata Oranı

·       Hata Kareleri Ortalaması

·       Sinyal İzleme Oranı

    2.3. ZAMAN SERİLERİNİN ANALİZİ TEKNİKLERİ

2.3.1. Talep Tahminlerinde Ortalama Yöntemleri

·   İlerleyen Ortalama

·   Ağırlıklı İlerleyen Ortalama

·   Üstel Düzeltme

·   Adaptif Üstel Düzeltme

2.3.2. Zaman Serisi Modelleri

·       Model 1. Trend Modeli; Statik Model

·       Model 2. Holt Modeli; Dinamik Model

·       Model 3. Trend, Mevsimsel Değişim ve Devri Değişim Modeli; Statik Model

·       Model 4. Trend ve Mevsimsel Değişim Modeli; Statik Model

·       Model 5. Winters Modeli; Dinamik Model

·       Model 6. Trend, Mevsimsel Değişim, Devri Değişim Modeli; Dinamik Model

KISIM II. ENVANTER YÖNETİMİNE GİRİŞ ve STOK KONTROL SİSTEMLERİ

BÖLÜM 3. ENVANTER YÖNETİMİNE GİRİŞ VE TEMEL KAVRAMLAR

3.1. TEMEL KAVRAMLAR

3.1.1. Stok ve Envanter

3.1.2. Stok Çeşitleri

3.1.3. Stok/Envanter Şemaları

3.1.4. Ortalama Stok/Envanter Düzeyi

3.2. ENVANTER MALİYETLERİ

3.2.1. Stok Tutma Maliyeti

3.2.2. Sipariş/Hazırlık Maliyeti

     Satın Alma Durumu

     İmalat Durumu

            3.2.3. Stok Yokluğu Maliyeti Servis Düzeyi

3.3. ENVANTER YÖNETİMİ SİSTEMLERİ

                        3.3.1. Bağımlı Talep-Bağımsız Talep

                        3.3.2. Çekme Sistemi – İtme Sistemi

3.4. ENVANTER SİSTEMLERİNİN PERFORMANSININ

       DEĞERLENDİRİLMESİ

                        3.4.1. Servis Düzeyinin Ölçülmesi

                        3.4.2. Stoklara Bağlanan Sermaye / Envanter Yatırımı

                        3.4.3. Envanter Geri Dönüş Hızı

3.5. ABC ANALİZİ

BÖLÜM 4. STOK KONTROL SİSTEMLERİ

4.1. SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

            4.1.1. Q* Hesabı ve r nin İstatistiksel Tanımı

4.1.2. ESM nin Duyarlılığı

4.1.3. Fiyat İndirimlerinin Sipariş Miktarına Etkisi

4.1.4. Q ve r nin Birlikte Optimizasyonu

4.1.5. Temin Süresinin Değişmesi Durumunda Sipariş Noktası

4.1.6. Sipariş Noktası Hesabında Diğer Yöntemler

4.1.7. İmalat Durumunda ESM/Ekonomik Parti Hacmi

4.1.8. Enflasyonun Sipariş Miktarına Etkisi

4.2. ZAMAN FAZLI SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

4.3. DEĞİŞKEN MİKTARLI SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

4.4. ÇİFT KUTU / DEPO SİSTEMİ

4.5. ÇİFT SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

4.6. TABAN STOK SİSTEMİ

                        4.6.1. Çok Aşamalı Taban Stok Sistemi

                        4.6.2. Taban Stok Düzeylerinin Değiştirilmesi

4.7. TEK PERİYOTLU ENVANTER SİSTEMİ

4.8. PERİYODİK SİPARİŞ VERME SİSTEMİ

                       4.8.1. M ve T nin Birlikte Optimizasyonu

4.9. PERİYODİK SİPARİŞ VERME VE SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

4.10. PERİYODİK SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

4.11. (S,s) SİSTEMİ

BÖLÜM 5. SİPARİŞLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ VE TOPLU TEDARİK

     5.1. TOPLU SİPARİŞ NOKTASI SİSTEMİ

                 5.1.1. Bazı Elemanların Çevrim Sayılarının Değiştirilmesi

                 5.1.2. Sipariş Miktarlarının Güncellenmesi

                 5.1.3. İndirim Önerisi

5.2. TOPLU TEDARİKTE PERİYODİK KONTROL

5.3. ÇOK ÜRÜNLÜ PARTİ AKIŞI İMALATINDA EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI

      5.4. KISIT ALTINDAKİ ENVANTER PROBLEMLERİ

KISIM III. ÜRETİM – KAPASİTE PLANLAMA ve KONTROL

BÖLÜM 6. ÜRETİM PLANLAMA VE KONTROL SÜRECİ ve TOPLU PLANLAMA

            6.1. KAPASİTE: GENEL BAKIŞ

6.2. ÜRETİM PLANLAMANIN AŞAMALARI

                        6.2.1. Uzun Dönemli/Stratejik Planlama

6.3. ÜRETİM PLANLAMA VE KONTROL SÜRECİNİN MİMARİ YAPISI

     6.4. TOPLU ÜRETİM PLANLAMASI

     6.5. KAYNAK KAPASİTE PLANLAMASI

                        6.5.1. İmalat Kaynakları Planlaması

                        6.5.2. Finansal Planlama

            6.6. TOPLU ÜRETİM VE KAPASİTE PLANLAMA TEKNİKLERİ

                        6.6.1. Deneme-Yanılma Yöntemi

                        6.6.2. Doğrusal Programlama

                        6.6.3. Taşıma Modeli

6.7. TALEP YÖNETİMİ

BÖLÜM 7. ANA ÜRETİM PROGRAMLAMA

7.1. ÜRÜN KONUMU STRATEJİLERİ VE AÜP 

7.2. TOPLU PLANIN ÜRÜNLERE AYRIŞTIRILMASI

7.3. KABA KAPASİTE PLANLAMASI 

                        7.3.1. Tüm Etmenler Yöntemi

                        7.3.2. İşçilik Listesi Yöntemi

                        7.3.3. Kaynak Profili Yöntemi

      7.4. ANA ÜRETİM PROGRAMININ KONTROL İŞLEVİ

BÖLÜM 8. MALZEME İHTİYAÇ PLANLAMASI

8.1. MİP’İN YAPISI VE TEMEL KAVRAMLAR

        8.1.1. Ürün Yapısı

                        8.1.2. Kodlama

                        8.1.3. Envanter Durumu – Brüt ve Net İhtiyaçlar

                        8.1.4. Ön Zamanlar

                        8.1.5. Planlama Ufku

                        8.1.6. MİP Şemaları / Zaman Buketleri

                        8.1.7. İhtiyaçların Birleştirilmesi

                        8.1.8. Sipariş Miktarları / Parti Hacimleri

8.2. PARTİ HACİMLERİNİ BELİRLEME YÖNTEMLERİ

                        8.2.1. İhtiyaç Kadar Sipariş

                        8.2.2. Sabit Sipariş Miktarı

                        8.2.3. Ekonomik Sipariş Miktarı

                        8.2.4. Sabit Periyot İhtiyacı

                        8.2.5. Sabit Sipariş Sayısı

                        8.2.6. En Düşük Toplam Maliyet

                        8.2.7. Ekonomik Parça-Periyot

                        8.2.8. En Düşük Birim Maliyet

8.3. KAPASİTE İHTİYAÇ PLANLAMASI

BÖLÜM 9. İMALAT FAALİYETLERİNİN PLANLANMASI VE KONTROLÜ

9.1. TEMEL KAVRAMLAR

9.2. İŞ PLANLAMASI

                        9.2.1. Öncelik Kuralları

                        9.2.2. Yükleme Kararları

9.3. İŞLERİN BAŞLATILMASI VE EYLEM 

9.4. GELİŞMELERİN İZLENMESİ VE KONTROL 

                        9.4.1. Girdi-Çıktı Kontrolü

                        9.4.2. Kuyruk Yönetimi

                        9.4.3. Atölye Performansının İzlenmesi ve Kontrol

KAYNAKÇA

DİZİN