Dilbilimde Yeni Yönelişler

Doç. Dr. Bekir SAVAŞ

ISBN : 978-605-9594-12-7, Şubat 2017

200 sayfa, (15x21 cm2), 70 gr süper lüks enzo kitap kağıdı.

farkımız, kitaplarımızda... Papatya Bilim... Dilbilim Kitaplarında...

Dilbilimde Yeni Yönelişler PDF İçindekiler      şimdi satın al

Arka kapak yazısı. Dilbilim, insan yaşamı üzerinde çok etkili olan dili araştırır ve bu nedenle çok önemli bir bilim alanıdır.   O denli önemlidir ki, dil üzerine yapılan çalışmaların geçmişi, yazıyı MÖ 3500’lerde bulan ve onu kil tabletler üzerine yazan Sümerlere kadar gider. Sümerlerden sonra Hintliler, Araplar, Yunanlılar, İbraniler ve Romalılar,  yazıya dökülmüş olduğu için değişmeyen kutsal veya hukuksal dilin dilbilgisel betimlemelerini yapmışlardı.  Amaçları kültürel birikimlerini yeni kuşaklara aktarmaktı.

Dil üzerine çalışmalar Orta Çağ ve Yeni Çağ’da da sürdü.  16. ve 17. yüzyıllarda Batıda kurulan Dil akademileri Avrupa dillerindeki sorunları gidermeyi amaçlıyordu. 19. yüzyılda Doğu ve Batı dilleri üzerine yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, 20. yüzyılın başında yerini Çağdaş Dilbilim çalışmalarına bıraktı. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra Dilbilim çalışmaları, önceleri kuramsal sonraları da uygulamalı çalışmalar şeklinde hızla gelişti.

Bugün Dilbilimde sayıları yirmiyi geçen alt alan vardır. Bu kitapta bunlardan en yeni olanlara yer verilmektedir. Dil çalışmalarının tarihsel gelişimine değinildikten sonra sırasıyla Adli Dilbilim, Dil Yitimi,  İki Dillilik, Klinik Dilbilimi, İnternet Dilbilimi ve Bilgisayarlı Dilbilim konuları genel hatlarıyla ele alınmaktadır. Amacımız dil çalışmaları konusundaki kültürel birikimi, dile ilgi duyan herkese aktarmaktır.

İÇİNDEKİLER

Önsöz
Bölüm 1. Dilbilim Tarihi

1.1. Giriş

1.2. Dil çalışmalarının tarihçesi

1.2.1. Babil geleneği 

1.2.2. Hint geleneği

1.2.3. Yunan geleneği

1.2.4. Roma geleneği 

1.2.5. Arap geleneği  

1.2.6. İbrani geleneği

1.2.7. Ortaçağ Avrupası

1.2.8. Yeniçağ Avrupası

1.3. Çağdaş dilbilim çalışmaları

1.3.1. Ferdinand de Saussure  

1.3.2. Jakobson, Trubetzky ve Prag Okulu

1.3.3. Amerikan yapısalcılığı 

1.3.4. İkinci Dünya Savaşı sonrası kuramsal tartışmalar

1.3.4.1. Chomsky ve Üretimsel Dünümşümsel Dilbilgisi 

1.3.4.2. İşlevsel dilbilim

1.4. Türkçe konusunda yapılmış olan dil çalışmaları

1.4.1. Cumhuriyet öncesi yapılan çalışmalar

1.4.2. Cumhuriyet sonrası yapılan çalışmalar

Kaynakça 

Bölüm 2. Adli Dilbilim

2.1. Giriş

2.2. Tarihçe

2.3. Adli dilbilim ne ile ilgilenir?

2.4. Adli dilbilim ve yargı sistemi

2.5. Adli dilbilimin yardımcı olduğu konular

2.5.1. Bir metni oluşturan kişinin ortaya çıkarılması

     2.5.2. İntihal ve telif hakkı davalarının çözümlenmesi 

2.5.3. Sözleşme metinlerinde bulunan belirsiz ifadelerin açıklığa kavuşturulması

2.5.4. Ticari marka isimlerinin korunması 

2.6. Adli metin türleri ve özellikleri 

2.6.1. Acil durum aramaları

2.6.2. Fidye talepleri ve diğer tehdit bildirileri

2.6.3. İntihar mektupları 

2.6.4. İdam mahkûmunun son sözleri

2.6.5. Sosyal medya metinleri

2.7. Adli dilbilimsel çalışmalarda kullanılan yöntemler ve ilgili dilbilim alanları

2.7.1. Sesbilgisi  

2.7.2. Söylem çözümlemesi ve Edimbilimsel inceleme  

2.7.3. Dilbilimsel lehçebilim  

2.7.4. Anlambilim ve Adli dilbilim 

2.7.5. Deyişbilim ve Adli dilbilim  

2.8. Sonuç  

Kaynakça 

Bölüm 3. Dil Yitimi

3.1. Giriş: Sorunun tespiti, boyutu ve geçmişi 

3.2. Dil yitimini hazırlayan sebepler

3.2.1. Küreselleşme

3.2.2. Eksiltici iki dillilik

3.3. Dil yitimi sürecinin aşamaları 

3.3.1. Dil Yitimi sürecine giren dilde neler olur?

3.4. Bir dille beraber yitirilenler

3.5. Dil yitimini neden durdurmalıyız?

3.6. Dil yitimini önlemek için yapılanların değerlendirilmesi

3.6.1. Dilin canlılık düzeyini etk. etmenlerin derece. ölçütleri

3.6.2. Dillerin çok olma sürecini durdurmak için neler yapılabilir?

3.7. Sonuç

Kaynakça

Bölüm 4. İki Dillilik

4.1. Giriş: İki dillik nedir?

4.2. İki dilliliği tarihçesi

4.3. İki dilliliğin kapsamı 

4.3.1. İki dilliliğe Ruhbilimsel dilbilim açısından bakış 

4.3.2. Dil edinimi açısından iki dillilik

4.4. İki dilliliğin sosyal etkileri

4.5. İki dillilik çalışmalarında varılan sonuçlar

4.6. İki dillilerin sorunları

4.6.1. Edinim sürecinde yaşanan sorunlar

4.6.2. Eğitim yaşamındaki sorunlar 

4.7. Sonuç  

Kaynakça 

Bölüm 5. Klinik Dilbilim

5.1. Giriş: Klinik dilbilimin tanımı, kapsamı ve tarihçesi

5.2. Klinik dilbilimin veri kaynakları

5.2.1. Konuşma bozuklukları 

5.2.2. Dil bozuklukları

5.3. Dilbilim bulgularının Klinik dilbilim çalışmalarına uygulanması

5.3.1. Sesbilgisi

5.3.2. Sesbilim

5.3.3. Dilbilgisi

5.3.4. Anlambilim

5.3.5. Edimbilim ve Söylem

5.4. Klinik dilbilimde yeni gelişmeler

5.5. Klinik dilbilimin genel dilbilime katkıları

5.6. Klinik dilbilime yardımcı alanlar

5.6.1. Sosyal bilimler

5.6.2. Tıp bilimleri

5.7. Sonuç

Kaynakça

Bölüm 6. İnternet Dilbilimi 

6.1. Giriş: İletişimin tarihçesi 

6.2. Bilgisayarlı iletişim nedir? 

6.3. İnternet dilbilimine neden gereksinim vardır?

6.4. İnternet dilbiliminin kuramsal dayanakları

6.5. İnternet dilbiliminde inceleme konusu olan metin türleri

6.5.1. Elektronik posta

6.5.2. Anlık mesajlaşma

6.5.3. Kısa mesaj/SMS

6.5.4. Liste servisleri  

6.5.5. Haber grupları

6.5.6. Sohbet odaları

6.5.7. Bloglar 

6.6. Bilgisayarlı iletişim dilini şekillendiren değişkenler

6.6.1. Kullanılan dilin işlevi 

6.6.2. Düzenek kısıtlılıkları

6.6.3. Bilgisayarlı iletişime özgü özellikler

6.6.4. Kullanıcı profilleri

6.7. İnternet dilini araştırmayı güçleştiren etmenler

6.7.1. Gelişen teknoloji

6.7.2. Tek bir bilgisayarlı ilet. modülünün stan.  belirleme zorluğu

6.8. İnternet iletişiminin olası yararları

6.8.1. Dilde yaratıcılık

6.8.2. Medya okur-yazarlığı

6.8.3. Tehlike altındaki diller

6.8.4. Eğitimde İnternet kullanımı

6.9. Sonuç

Kaynakça

Bölüm 7. Bilgisayarlı Dilbilim

7.1. Giriş

7.2. Bilgisayarlı dilbilimin amaçları

7.3. Bilgisayarlı dilbilimin çalışma yaklaşımları

7.3.1. Gelişimsel yaklaşımlar

7.3.2. Yapısal yaklaşımlar

7.3.3. Üretimsel yaklaşımlar

7.3.4. Anlama odaklı yaklaşımlar

7.4. Bilgisayarlı dilbilim çalışmalarının gelişim süreci

7.5. Bilgisayarlı dilbilimin üzerinde çalıştığı dil düzeyleri

7.6. Uygulamalar

7.6.1. Makineli çeviri

7.6.2. Sistemden bilgi bulma ve derleme uygulamaları

7.6.3. Bilgi çıkarma ve özetleme

7.6.4. Duygu analizi

7.6.5. Sohbet odaları ve konuşkan diyalog yapıcılar

7.6.6. Sanal dünyalar, oyunlar ve etkileşimli roman

7.6.7. Doğal dil kullanıcıları arayüzleri

7.6.7.1. Metin temelli soru cevaplama

7.6.7.2. Veritabanı önyüzleri

7.6.7.3. Çıkarımsal soru cevaplama

7.6.7.4. Ses temelli ağ hizmetleri ve yardımcıları

7.6.8. Ortak problem çözücüler ve akıllı özel öğreticiler

7.6.9. Dil becerili robotlar

7.7. Sonuç

Kaynakça

Dizin

Önsöz. Dilbilim çalışmaları genel olarak en başarılı sosyal bilimler arasında yer alır ve diğer alanlara önemli katkıları olmuştur. Özellikle 20. yüzyıldaki kuramsal tartışmalar, beraberinde dille ilgili toplumsal sorunların veya gereksinimlerin giderilmesi için yapılan uygulamalı dilbilim çalışmalarını da doğurmuştur. Dilbilim kuramını geliştirmek amacıyla Bilişsel, Sınırlama temelli, Üretimsel, Yapısalcı, Nicel ve İşlevsel Dilbilgisi, Sesbilgisi, Biçimbilgisi, Biçimbilimsel Sesbilim, Söz dizimi, Sözcük düzlemi, Anlambilim, Edimbilim, Yazıbilim, Yazım, Göstergebilim alanlarında çalışmalar yapılmaktadır. Betimleyici çalışmalar ise İnsanbilim, Karşılaştırmalı, Tarihsel çalışmalar, Kökenbilim, Yazı bilgisi, Sesbilgisi, Toplumsal Dilbilim ve İşaret Dili Sesbilgisi alanlarında yapılmaktadır. Kuramsal ve betimleyici dilbilim alanlarının bulgularından yararlanarak dille ilgili sorunların çözümü konusunda hem yöntem geliştirmek hem de kuramsal bilgi üretmek amacıyla uygulamalı ve deneysel çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar Bilgisayarlı, Karşılaştırmalı, Evrimsel, Adli Dilbilim, Internet Dilbilimi, Dil Edinimi, İkinci Dil Edinimi, Dil Değerlendirmesi, Dil Eğitimi, Dilbilimsel İnsanbilim, Sinirdilbilimi, Ruhbilimsel Dilbilim, Klinik Dilbilimi, Dil Yitimi ve Çok Dillilik alanlarında sürdürülmektedir.

Henüz geçen yüzyılın başlarında ortaya çıkmasına karşın bu denli geniş bir araştırma alanına dönüşen Dilbiliminde yeni yönelişlerin olması kaçınılmazdır. Küreselleşmenin etkisi ile artan iletişim, ticaret ve buna bağlı olarak ortaya çıkan nüfus hareketleri, bilgisayar ve İnternet’in sağladığı yeni iletişim olanakları bir takım yeni sorunları da beraberinde getirmektedir. Örneğin bilişsel suçlar artmakta, konuşurları başka ülkeye göç ettiği için pek çok dil ortadan kalmakta, çok göç alan gelişmiş ülkelerde çok dilli eğitim gereksinimi artmaktadır. Ayrıca İnternet’te dil kullanımı, bazılarına göre ölçünlü dilde sorunlara yol açmaktadır. Elektronik iletişimin artması belli bir dilde oluşturulmuş bilgilerin, dolayısı ile o dil üzerinde araştırma yapacak olan dilbilimcilerin eline eskiye oranla çok daha büyük derlemler sunmaktadır. Kaybolma tehlikesi altındaki dillerin kayıt altına alınmasında da bilgisayarların hem günümüzdeki hem de gelecekteki dilbilimciler için çok önemli yararları olabilir. Tüm bu durumları göz önüne alarak bu çalışmada İnternet dilbilimi, Klinik dilbilimi, Adli dilbilim, Dil yitimi, Çok dillilik ve Bilgisayarlı dilbilim konularını daha ayrıntılı olarak ele alacağız.

Doç. Dr. Bekir SAVAŞ

Akademik Bilimsel Üniversite Ders Kitapları - Dilbilim Kitapları Papatya Bilim Yayınevi