Veri Tabanı Sistemleri ~ Papatya Bilim

Veri Tabanı Sistemleri Prof. Dr. Ünal Yarımağan PDF şimdi satın al

Bu kitabın amacı, bilgisayar mühendisliği ve bilişim eğitimlerinde önemli bir yer tutan veri tabanı sistemlerine ait temel kavramların öğretilmesidir; özellikle de veri tabanı tasarımı, veri tabanı dilleri ve veri tabanı kullanımıyla ilgili bilgiler verilmektedir.

Kitabımızda bol miktarda çözülmüş soru vardır; ayrıca cevapları kitap sonunda verilen çok sayıda soru da verilmiştir. Sorular çoğunlukla ilişkisel şema tasarımı, varlık-bağıntı çizenekleri, işlevsel bağımlılıklar, ilişkisel cebir deyimleri, ilişkisel hesap deyimleri ve SQL sorguları konusunda yoğunlaşmaktadır. Örneklerde ve anlatımlarda varlık-bağıntı çizenekleri UML notasyonuna uygun olarak verilmiştir.

Kitabımızda, kuramsal bilgilere ek olarak çeşitli uygulamalara örnek olması açısından 20 kadar farklı uygulamanın veri tabanının tanımı verilmiştir; ayrıca bu veri tabanları ile ilgili varlık-bağıntı çizeneği oluşturulması, ilişkisel şema tasarlanması ve sorguların ilişkisel cebir, ilişkisel hesap ve SQL deyimleriyle ifade edilmesiyle ilgili ifadeler ve sorular da yer almaktadır.

Kitabımızın en özgün ve farklı yanı da, ülkemizdeki somut uygulama alanlarında gerçek gereksinimler düşünülerek oluşturulmuş çok çeşitli veri tabanlarının tanımları ve bu veri tabanları üzerindeki sorgu ifadeleridir. Kitabımız ciddi öğretim modeli uygulayan üniversitelerin ilgili bölümleri için ciddi bir yardımcı kaynak niteliğindedir.

3.3. Varlık~Bağıntı Çizeneklerinin İlişki Şemalarına Dönüştürülmesi

Genel amaçlı bilgisayarların ilk kullanılmaya başlandığı yıllardan bugüne kadar geçen yaklaşık 40 yıllık sürede donanım, yazılım ve iletişim alanlarında çok büyük gelişmeler yaşandı. Bu kapsamda, en çok gelişen ve kullanımı en çok yaygınlaşan alanlardan birisi de veri tabanı sistemleri alanı oldu. Günümüzde, bilişim sistemlerinin en temel ve vazgeçilmez bileşeninin veri tabanı sistemleri olduğunu söyleyebiliriz. Bu kitabın amacı, bilişim ve bilgisayar mühendisliği eğitimlerinde önemli bir yer tutan veri tabanı sistemleri ile ilgili temel kavramların aktarılmasıdır. Aktarılacak kavramlar arasında özellikle veri tabanı tasarımı, veri tabanı dilleri ve veri tabanı kullanımı ile ilgili kavramlar yer almaktadır. Bu arada veri tabanı yönetimi ile ilgili önemli kavramlar da özet olarak aktarılmaya çalışılmıştır.

Kitabın ana kaynağı, Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde okutulmakta olan "Veri Tabanı Sistemleri" dersinin notlarıdır. Bu nedenle kitabın içeriği özellikle bilgisayar mühendisliği bölümlerinde lisans düzeyinde okutulacak bir ders için uygundur. Bunun yanında, lisans ya da yüksek lisans düzeyinde veri tabanı sistemleri konusunda herhangi bir ilk ders için bu kitabın kullanılabileceği düşünülmektedir. Bu kitaptaki tüm konuların, bir yarıyıl süreli bir derste işlenmesi pek uygun görülmemektedir. Bu tür bir derste, kitabın ilk yedi ya da sekiz bölümündeki konuların işlenmesi daha uygundur.

Kitabın özellikle belirli bölümlerinde bol miktarda soru yer almaktadır. Sorular çoğunlukla ilişkisel şema tasarımı, varlık~bağıntı çizenekleri, işlevsel bağımlılıklar, ilişkisel cebir deyimleri, ilişkisel hesap deyimleri ve SQL sorguları konusunda yoğunlaşmaktadır. Kitapta çeşitli uygulama alanlarıyla ilgili 20 kadar veri tabanının tanımı yer almakta ve bu veri tabanları ile ilgili varlık~bağıntı çizeneği oluşturulması, ilişkisel şema tasarlanması ve sorguların ilişkisel cebir, ilişkisel hesap ya da SQL deyimleri ile ifade edilmesiyle ilgili sorular yer almaktadır. Kitabın en özgün yanının, ülkemizdeki somut uygulama alanlarında, gerçek gereksinimler düşünülerek oluşturulmuş bu veri tabanlarının tanımları ve bu veri tabanları üzerindeki sorgular olduğu düşünülmektedir.

Kitabın Birinci Bölüm'ü veri tabanı sistemlerine genel bir bakış ve konuya giriş niteliğindedir. Bu bölümde genel kavramlar ortaya konulmakta, tanımlar yapılmakta ve veri tabanı yönetim sistemlerin genel yapısı ve bileşenleri sunulmaktadır.

İkinci Bölüm'de, veri modelleri konu edilmekte, veri modeli yaklaşımlarının başlıcaları tanıtılmakta ve varlık~bağıntı modeli ayrıntılı olarak incelenmektedir. Bu bölümün sonunda veri tabanı tasarımı ile ilgili çok sayıda soru yer almaktadır.

Üçüncü Bölüm'de ilişkisel modelin tanımı ve temel kavramları verildikten sonra varlık~bağıntı çizeneklerinin ilişkisel modele dönüştürülmesi incelenmektedir. Bölümün sonunda, geçmişte çok kullanılmış veri modeli yaklaşımları olan sıradüzensel ve ağ yaklaşımları tanıtılmaktadır. Bu bölümün sonunda da veri tabanı tasarımı ile ilgili çok sayıda soru yer almaktadır.

Dördüncü Bölüm'ün konusu bütünlük kısıtlamaları ve ilişkisel tasarımdır. Bu bölümde alan kısıtlamaları, referans kısıtlamaları ve özellikle de nitelikler arası bağımlılık konusu incelenmekte ve konu ile ilgili tanımlar ve algoritmalar verilmektedir. Bölümün sonunda çok sayıda soru yer almaktadır.

Beşinci ve Altıncı Bölümler sırasıyla ilişkisel cebir ve ilişkisel hesap işlemlerine ayrılmıştır. Bölüm sonlarında, sorguların ilişkisel cebir ve ilişkisel hesap deyimleri ile ifade edilmesine ilişkin sorulara yer verilmiştir.

Yedinci Bölüm'ün konusu, ilişkisel veri tabanları için standart bir dil olan SQL dilinin temel özellikleri ile veri tanımlama ve işleme olanaklarıdır. Bölüm sonundaki soruların büçük çoğunluğu da veri tabanı sorgularının SQL diliyle anlatımı ile ilgilidir.

Sekizinci Bölüm'ün konusu nesneye yönelik veri tabanı sistemleridir. Bu bölümde nesneye yönelik yaklaşım ile ilgili temel kavramlar verilmekte ve veri tabanı sistemleri alanında, nesneye yönelik yaklaşımın ilişkisel yaklaşımdan üstün olan yönleri gösterilmeye çalışılmaktadır.

Dokuzuncu Bölüm'de Veri Tabanı Yönetim Sistemi gerçekleştirimi ile ilgili, veri tabanı teknolojileri olarak da bilinen başlıca konular tanıtılmaktadır. Bu bölümde işlenen konular sorgu işleme ve eniyileme, hareket kavramı, hareketlerin birlikte işletilmesi, birliktelik denetimi, kurtarma teknikleri ve veri tabanı güvenliği başlıkları altında toplanmıştır.

Diğer bölümlerde işlenemeyen ve bilinmesinde yarar görülen konular özet olarak Onuncu Bölüm'de ele alınmaktadır. Bu bölümde işlenen konular dağıtımlı veri tabanları, etkin veri tabanları, çıkarımsal veri tabanları, veri ambarı, veri madenciliği ile gelişen teknolojiler ve uygulamalar başlıkları altında toplanmıştır.

Bölüm sonlarında yer alan soruların bir kesiminin yanıtları, Seçilmiş Soruların Çözümleri başlığı altında toplanmış ve kitabın sonuna eklenmiştir. Verilen yanıtların örnek yanıtlar olduğu ve birçok sorunun verilen dışında başka farklı geçerli yanıtlarının da olabileceği unutulmamalıdır.

Kitabın sonunda Seçilmiş Kaynakça'ya yer verilmiştir. Kitaba ait terimler listesinde, kitapta kullanılan başlıca terimlerin İngilizceden~Türkçeye karşılıkları yer almaktadır. Terimlerin Türkçe karşılıkları için çoğunlukla Bilişim Terimleri Sözlüğü'nden [TBD-1996] yararlanılmıştır. Kısaltmalar listesinde de yine konu ile ilgili ve kitabımızda kullanılan kısaltmalar verilmiştir.