Yönetim Bilişim Sistemleri

Dr. Gülser ACAR DONDURMACI

Dr. Ayşe ÇINAR

ISBN: 978-605-4220-

Türkçe, Eylül 2014

(16x24 cm2), 80 gr 1. hamur kağıt                  şimdi satın al

"Yönetim Bilişim Sistemleri" özellikle işletme ve bilişim sistemleri konularını bünyesinde barındıran ve sürekli gelişen disiplinlerarası bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde özellikle İnternet ve iletişim teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmelerin işletme yönetimindeki etkisinin de o denli kuvvetli olduğu görülmektedir.

Bu kitap üniversitelerde lisans veya yüksek lisans bölümlerinde yer alan "Yönetim Bilişim Sistemleri" dersine yönelik olarak hazırlanmıştır. Konular daha çok bilişim teknolojilerinin işletme yönetiminde ve karar süreçlerinde nasıl tasarlanabileceği ve kullanılabileceği üzerine yoğunlaşmıştır.

"Yönetim Bilişim Sistemleri"nin oluşturulması aşamasında veri kaynağını oluşturmak üzere veri modelinin ve  veritabanı sistemlerinin tasarlanması önem taşımaktadır. Kitapda bu tür sitemlerin oluşturulması ve erişimin sağlanması gibi konulara özel önem verilmiştir. Veri ambarının oluşturulması, çok boyutlu OLAP analizleri, veri madenciliği ve iş zekası konuları da ele alınmıştır. Ayrıca "Müşteri İlişkileri Sistemi", "Kurumsal Kaynak Planlaması" ve "Veri Güvenliği" konularına yer verilmiştir.

"Yönetim Bilişim Sistemleri" adlı bu kitabımız birçok üniversitede ders kitabıdır....

bilimsel ve teknik kitap satış ---> www.tdk.com.tr             şimdi satın al

İÇİNDEKİLER

Önsöz

Bölüm 1. Sistem, Bilişim ve Bilişim Sistemleri

1.1. Sistem

      1.1.1. Sistem Yaklaşımı

      1.1.2. Sistemin Özellikleri

      1.1.3. Sistemin Bileşenleri

                   1.1.3.1. Girdi

                   1.1.3.2. Süreç

                   1.1.3.3. Çıktı

      1.1.4. Geri Besleme ve Kontrol

                   1.1.4.1. Kontrol

                   1.1.4.2. Geri Besleme

      1.1.5. Sistem ve Çevresi

1.2. Bilişim

      1.2.1. Bilişim Teknolojileri (BT) 23

                   1.2.1.1. Bilişim Teknolojilerinin İşletmelere Sağladığı Yararlar

                   1.2.1.2. Bilişim Teknolojileri ve İşletme Yönetimi İlişkisi 25

      1.2.2.Bilişim Sistemleri 26

                   1.2.2.1. Bilişim sistemlerinin bileşenleri/ kaynakları 27

      1.2.3. Bilişim Sistemi Çalışmaları

                   1.2.3.1. Veri Kaynaklarının Girişleri 29

                   1.2.3.2.Verinin İşlenmesi 29

                   1.2.3.3. Bilişim Sistemi Çıktıları 30

                   1.2.3.4. Veri Kaynaklarının Depolanması 30

      1.2.4. Bilişim Sistemlerine Gereksinim Duyulan Çalışmalar 31

      1.2.5. Bilişim Sistemlerinin Görevleri 31

      1.2.6. Bilişim Sistemlerinin Sınıflandırılması

                   1.2.6.1. Operasyon Destek Sistemleri 32

                   1.2.6.2. Yönetim Destek Sistemleri 33

      1.2.7. Bilişim Sistemlerinin İşletme Faaliyetlerine Göre Sınıflandırılması

1.3. Özet

1.4. Sorular

Bölüm 2. Yönetim Bilişim Sistemleri

2.1. Yönetim Bilişim Sistemleri-YBS (Management Information System-MIS)

2.2. Yönetim Bilişim Sistemlerinde Temel Kavramlar

      2.2.1. Veri (Data)

      2.2.2. Enformasyon (Information) 38

      2.2.3. Yararlı Bilgi (Knowledge) 38

2.3. Yönetim Bilişim Sistemlerinin Özellikleri 41

2.4. Bilişim Sistemleri ve Yönetim Bilişim Sistemleri Arasındaki Farklılıklar

2.5. Yönetim Bilişim Sisteminin Aşamaları 44

2.6. Yönetim Bilişim Sistemlerinin Görevleri 44

2.7. Yönetim Bilişim Sistemlerinin Temel Amaçları

2.8. Özet

2.9. Sorular

Bölüm 3. Yönetim Bilişim Sistemlerinin Sınıflandırılması 

3.1. İşletme Fonksiyonları Açısından Yönetim Bilişim Sistemlerinin Sınıflandırılması

      3.1.1. Pazarlama Bilişim Sistemleri 49

      3.1.2. Üretim Bilişim Sistemleri 50

      3.1.3. Finans Bilişim Sistemleri 51

      3.1.4. Muhasebe Bilişim Sistemi 51

      3.1.5. Araştırma-Geliştirme Bilişim Sistemi 52

      3.1.6. İnsan Kaynakları Bilişim Sistemleri 52

3.2. Farklı Organizasyonel Seviyedeki Yönetim Bilişim Sistemleri

      3.2.1. İşlemsel Seviye  54

      3.2.2. Taktik (Yönetsel) Seviye  54

      3.2.3. Stratejik Seviye  54

3.3. Yönetime Destek İçin YBS  54

      3.3.1. Planlama    55

      3.3.2. Düzenleme    55

      3.3.3. Personel 55

      3.3.4. Yönlendirme  55

      3.3.5. Koordinasyon  55

      3.3.6. Kontrol   55

3.4. Özet    56

3.5. Sorular

Bölüm 4. Yönetim Bilişim Sistemleri İçin Veritabanı Tasarımı

4.1. Hareket İşleme Sistemleri ve Yönetim Bilişim Sistemleri

4.2. Veritabanı ve Veritabanı Yönetim Sistemleri (VTYS)

4.3. Veritabanı Yönetim Sistemleri ile Yönetim Bilişim Sistemleri Arasındaki Etkileşim

      4.3.1. Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Temel Avantajları 62

      4.3.2. Veritabanı Modelleri 62

                   4.3.2.1. Sıra Düzensel (Hiyerarşik) Veri Modeli 63

                   4.3.2.2. Ağ Veri Modeli 63

                   4.3.2.3. İlişkisel Veri Modeli 63

                   4.3.2.4. Nesneye Yönelik Veri Modeli 64

      4.3.3. Varlık-İlişki Modeli 64

      4.3.4. Varlık (Entity), Nitelik (Attribute) ve Etki Alanı (Domain) 65

                   4.3.4.1. Nitelikler 66

                   4.3.4.2. Etki alanı 66

                   4.3.4.3. Nitelik Türleri 67

             4.3.5. Varlıkların Eşlendirilmesi 68

                   4.3.5.1. Birden-Bire İlişki 68

                   4.3.5.2. Birden-Çoğa İlişki 68

                   4.3.5.3. Çoktan-Bire İlişki 68

                   4.3.5.4. Çoktan-Çoğa İlişki 68

      4.3.6. Varlık İlişki Şemaları 69

4.4. Özet

4.5. Sorular

Bölüm 5. Veritabanında Varlık-İlişki Modeli, Normalizasyon

5.1. Varlık-İlişki Modelinin Tablolaştırılması

5.2. İlişkisel Model

5.3. İlişkisel Veritabanı

5.4. Anahtar Sınırlamaları

      5.4.1. Birincil Anahtar (PrimaryKey) Sınırlaması

      5.4.2. Dış Anahtar (ForeignKey) Sınırlaması

5.5. İlişkisel Bütünlük  75

5.6. Veri Hiyerarşisi 76

5.7. Normalizasyon  77

      5.7.1. Birinci Normal Form (1NF) 78

      5.7.2. İkinci Normal Form (2NF) 78

      5.7.3. Üçüncü Normal Form (3NF) 79

5.8. Özet

5.9. Sorular

Bölüm 6. Yönetim Bilişim Sistemleri İçin Verinin Sorgulanması

6.1. Sorgulama İşlemleri

      6.1.1. İstenilen Kayıtların Seçilmesi

      6.1.2. İstenilen Alanların Seçilmesi

      6.1.3. Birleştirme İşlemi 84

6.2. SQL Cümlesinin Yapısı 85

6.3. Sütunların (Alanların) Seçilmesi 86

6.4. Çeşitli Koşullara Göre Bilgilerin Seçilmesi

6.5. Tabloların İlişkilendirilmesi

6.6. SQL Fonksiyonları

      6.6.1. Tek Satır Fonksiyonları

      6.6.2. Grup Fonksiyonları 95

6.7. Özet

6.8. Sorular

Bölüm 7. Veri Ambarı

7.1. Veri Ambarı

      7.1.1. Veri Ambarlarının Temel Özellikleri

                   7.1.1.1. Konu Odaklılık

                   7.1.1.2. Bütünleşme

                   7.1.1.3. Zaman Odaklılık

                   7.1.1.4. Değişmezlik

7.2. Veri Ambarının Kullanıldığı Örnek Uygulamalar

7.3. Veri Ambarının Bileşenleri 106

7.4. Veri Ambarının İçerdiği Veri 107

      7.4.1 Metadata  108

      7.4.2.Güncel Ayrıntı Veri 108

      7.4.3. Eski Ayrıntı Veri 108

      7.4.4. Düşük Düzeyde Özetlenmiş Veri

      7.4.5. Yüksek Düzeyde Özetlenmiş Veri

7.5. Veri Ambarı Veri Modeli 109

      7.5.1. Data Mart 110

7.6. Veri Ambarının Avantajları      

7.7. Veri Ambarının Dezavantajları

7.8. Özet

7.9. Sorular

Bölüm 8. Çok Boyutlu Veritabanı (OLAP)

8.1. Çok Boyutlu Analizler Neden Önemlidir?

8.2 Çok Boyutlu Veritabanı Nedir?  114

8.3. İlişkisel Veritabanı Yapısı 115

8.4. Çapraz Görünümler 115

8.5. Karmaşık İlişkisel Tablolar 117

8.6. Çok Boyutlu Basitleştirme  118

8.7. Performans Avantajları 118

8.8. Yeni Boyutlar Eklemek  119

8.9. Pratik Yararları 119

8.10. Çok Boyutlu Veritabanlarının Özellikleri 120

      8.10.1. Çok Boyutlu Veri Görünümleri: Rotasyon  121

      8.10.2. Çok Boyutlu Veri Görünümleri: Ranging (Aralık Oluşturma)

      8.10.3. Çok Boyutlu Veri Görünümleri: Hiyerarşi, Roll-Up ve DrillDown

8.11. Çok Boyutlu Veri Görünümleri: Sorgular

8.12. Çok Boyutlu Hesaplamalar 126

8.13. Özet

8.14. Sorular

Bölüm 9. Veri Madenciliği

9.1. Veri Madenciliği Nedir? 

9.2. Veri Madenciliğinin Uygulama Alanları 130

9.3. Veri Madenciliği Süreci 131

      9.3.1. Veri Madenciliği Sürecinin Adımları 132

                   9.3.1.1. Konu Belirleme Süreci 132

                   9.3.1.2. Veri Elde Etme Süreci 132

                   9.3.1.3.Veri Ön İşleme Süreci 132

9.4. Veri Madenciliği Yönteminin Belirlenmesi 136

      9.4.1. Sınıflandırma  137

      9.4.2. Kümeleme  138

      9.4.3. Birliktelik Kuralları 140

9.5. Sonuçların Sunum ve Değerlendirilmesi 141

9.6. Online Satış Yapan Bir İşletmenin Müşteri Memnuniyeti Üzerine Bir Uygulama                                142

      9.6.1. Kümeleme Yönteminin Uygulanması 143

             9.6.1.1. İşletmenin Sahip Olduğu Müşterileri Gruplarının Özelliklerinin Belirlenmesi

             9.6.1.2. Ürünlerden Memnun ve Memnun Olmayan Müşterilerin Farklılıkların Belirlenmesi

      9.6.2. Sınıflandırma Yönteminin Uygulanması 145

      9.6.3. Birliktelik Kurallarının Belirlenmesi 147

                   9.6.3.1. Verinin Modellemeye Hazırlanması Aşaması 147

                   9.6.3.2. Analiz Aşaması 148

9.7. Özet

9.8. Sorular

Bölüm 10. İŞ ZEKÂSI

10.1. Bilgi Teknolojileri ve Bilgi Sistemleri 151

10.2. İş Zekâsı (Business Intelligence-BI) 153

      10.2.1. İş Zekâsının Tanımı 153

      10.2.2. İş Zekâsı Süreci

      10.2.3. İş Zekâsının Bileşenleri 154

10.3. İş Zekâsı Sistemlerinin Özellikleri 155

10.4. İş Zekâsı ve Karar Destek Sistemleri 156

      10.4.1. Karar Destek Sistemleri ve İş Zekâsı Sistemleri Arasındaki Farklılıklar

      10.4.2. İş Zekâsı Sistemlerinde Kullanılan Teknolojiler 157

      10.4.3. İş Zekâsı Projelerinin Aşamaları 158

                   10.4.3.1 Gerekçelendirme Aşaması 158

                   10.4.3.2. Planlama Aşaması 158

                   10.4.3.3. İş Analizi Aşaması 159

                   10.4.3.4. Tasarım Aşaması 159

                   10.4.3.5. Gerçekleştirme Aşaması 160

                   10.4.3.6. Uygulama Aşaması 160

10.5. Özet

10.6. Sorular

Bölüm 11. ELEKTRONİK TİCARET VE TÜRLERİ

11.1. Elektronik Ticaret Nedir?  163

11.2. Elektronik Ticaretin Bileşenleri 164

11.3. Elektronik Ticaretin Gelişimi 165

11.4. Türkiye’ de Elektronik Ticaret 165

11.5. Elektronik Ticaretin Avantajları 166

11.6. Elektronik Ticaretin Dezavantajları 166

11.7. Elektronik Ticarette Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar 167

11.8. İşletmelerin Elektronik Ticarette Başarılı Olmaları İçin Yapmaları Gerekenler

11.9. Elektronik Ticaret Araçları 167

      11.9.1. Elektronik Ticaretin Klasik Araçları 168

      11.9.2. Elektronik Ticaretin Modern Araçları 169

11.10. Elektronik Ticaret Modelleri 170

      11.10.1. İşletmeler Arasında - B2B (Business to Business) 170

      11.10.2. İşletmeler ve Tüketiciler Arasında - B2C (Business to Consumer)

      11.10.3. İşletmeler ve Devlet Arasında - B2G (Business to Goverment)

      11.10.4. Devlet ve Tüketici Arasında - G2C (Goverment to Consumer)

      11.10.5. Tüketici ve Tüketici Arasında - C2C (Consumer to consumer)

      11.10.6. Tüketici ve İşletme Arasında - C2B (Consumer to Business)

11.11. Elektronik Ticaretin Ödeme Araçları 173

      11.11.1. Kredi Kartları ve Sanal Kartlar 173

      11.11.2. Elektronik Kredi Kartı 174

      11.11.3. Elektronik Para  174

      11.11.4. Satış Noktası Terminallerinden EFT İşlemi

      11.11.5. Elektronik Çek  175

11.12. Elektronik Ticarette Güvenlik  175

      11.12.1. SSL (Secure Socket Layer) 175

      11.12.2. SET (Secure ElectronicTransaction)

11.13. Özet

11.14. Sorular

Bölüm 12. KURUMSAL KAYNAK PLANLAMA

12.1. ERP Sistemleri 179

12.2. ERP Sistemlerindeki Faaliyet Alanları

      12.2.1.       Talep Yönetimi 181

      12.2.2.       Satış ve Pazarlama  182

      12.2.3.       Üretim Yönetimi 182

      12.2.4.       Tedarik Zinciri Yönetimi 183

      12.2.5.       Finansal İşlemler 183

      12.2.6.       İnsan Kaynakları Yönetimi

12.3. ERP Teknolojisi 184

      12.3.1.       ERP Mimarisi 184

      12.3.2.       ERP Modülleri 185

12.4. ERP Sisteminin Özellikleri 187

12.5. Raporlama  188

      12.5.1.       Satış Analizleri 188

      12.5.2.       Finansal Analizleri 188

      12.5.3.       Pazarlama Analizleri 189

      12.5.4.       İnsan Kaynakları Analizleri 189

      12.5.5.       Tedarik Zinciri Analizleri 190

12.6. ERP’nin Yararları 190

12.7. Özet

12.8. Sorular

Bölüm 13. MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİ

13.1. Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) Nedir?

13.2. Müşteri İlişkileri Yönetiminde Temel Kavramlar

      13.2.1. Müşteri 194

                   13.2.1.1. Müşteriye Odaklanma  194

                   13.2.1.2. Müşteri Sadakati 195

      13.2.2. İlişki 197

      13.2.3. Yönetim    198

13.3. Müşteri İlişkileri Yönetimi Süreci 198

      13.3.1. Müşteri Seçimi 198

      13.3.2. Müşteri Elde Etme  199

      13.3.3. Müşteri Koruma  199

      13.3.4. Müşteri Derinleştirme  200

13.4. Müşteri İlişkileri Yönetim Modelleri 200

      13.4.1. İşlevsel CRM    200

      13.4.2. Analitik CRM    200

      13.4.3. İşbirlikçi CRM    201

13.5. Müşteri İlişkileri Yönetiminde CRM Teknolojisi 201

      13.5.1. CRM Bileşenleri 204

      13.5.2. CRM Yazılımlarının İçerdiği Modüller 205

13.6. Müşteri İlişkileri Yönetiminin İşletmelere Sağladığı Faydalar

13.7. Özet

13.7. Sorular

Bölüm 14. VERİ GÜVENLİĞİ

14.1. Yönetim Bilişim Sistemlerinde Güvenlik  209

14.2. Bilgi Güvenliği 209

      14.2.1. Fiziksel Güvenlik  210

      14.2.2. Ağ Güvenliği 210

      14.2.3. Bilgisayar Sistemlerinin Güvenliği 211

                   14.2.3.1. D Seviyesi (Minimal Koruma) 211

                   14.2.3.2. C Seviyesi (İsteğe bağlı koruma) 212

                   14.2.3.3. B Seviyesi (Zorunlu Koruma) 212

                   14.2.3.4. A Seviyesi (Doğrulamalı Koruma) 212

14.3. Bilgi Güvenliğinin Temel Öğeleri 213

      14.3.1. Gizlilik (Confidentiality) 213

      14.3.2. Bütünlük (Integrity) 213

      14.3.3. Erişilebilirlik (Availability) 213

14.4. Bilgi Güvenliği Sistemlerinin Yönetimi 214

             14.4.1. PUKÖ Modeli 214

      14.4.2. Bilişim Güvenliği Yönetiminde Uygulanan Güvenlik Standartları

                   14.4.2.1. Uluslararası Bilişim Güvenliği Standartları 215

                   14.4.2.2. Ulusal Bilişim Güvenliği Standartları 216

                   14.4.2.3. İşletme Bazında Bilişim Güvenliği Standartları

                   14.4.2.4. Çalışanlar Bazında Bilişim Güvenliği Standartları

14.5. Saldırı Türleri 217

             14.5.1. Virüsler 217

      14.5.2. Bilgisayar Korsanı 217

      14.5.3. Solucanlar 218

             14.5.4. Truva Atı 218

      14.5.5. Arka Kapılar 218

      14.5.6. SQL Enjeksiyon  218

      14.5.7. Mantıksal Bombalar 219

      14.5.8. Şifre Çalma (Phishing) 219

      14.5.9. Mesajlaşma Yazılımları 219

      14.5.10. İstenmeyen E-Postalar (Spam) 219

14.6. Bilişim Sistemlerinde Güvenlik Yönetimi 220

      14.6.1. Güvenlik Yönetimi Araçları 220

                   14.6.1.1. Şifreleme (Encryption) 221

                   14.6.1.2. Güvenlik Duvarları (Firewalls) 221

                   14.6.1.3. Sanal Özel Ağ (VPN-Virtual Private Network)

                   14.6.1.4. E-Posta İzleme (E-Mail Monitoring) 222

                   14.6.1.5. Biyometrik Güvenlik (Biometric Security)

                   14.6.1.6. Yıkım Onarımı (DisasterRecovery)

                   14.6.1.7. Hataya Dayanıklı Sistem (Fault-Tolerant System)

14.6.1.8. Kötü Amaçlı Yazılımları Önleyici Yazılımlar (Preventive Software)

                   14.6.1.9. Kontrol ve Denetimler (System Controls And Audits)

             14.6.2. Güvenlik Politikalarının Oluşturulması 223

14.7. Özet

14.8. Sorular

Kaynakça

Dizin