Türkiye Bilişim Ansiklopedisi

Baş editörler: Prof. Dr. Tuncer Öner, Prof. Dr. Rifat Çölkesen, Tuncer Üney

 

Editörler: Prof. Dr. Adnan Yazıcı, Prof. Dr. Altay Güvenir, Avniye Tansuğ, Prof. Dr.  Aydın Köksal, Dr. Aydın Kolat, Prof. Dr. Bülent Örencik, Prof. Dr. Bülent Sankur, Prof. Dr. Emre Harmancı, Prof. Dr. Ersin Töreci, Prof. Dr. Fuat İnce, Dr. Gülgün Kayakutlu,  Hülya Küçükaras, Prof. Dr. İhsan Sabuncuoğlu, Prof. Dr. Muhittin Gökmen, Doç. Dr. Mustafa Akgül, Müzeyyen Pervan, Proff. Dr. Rifat Çölkesen, Prof. Dr. Selahattin Kuru, Prof. Dr. Semih Bilgen, Tuncer ÜNEY ve Prof. Dr. Ünal Yarımağa

Yazarlar: 200 civarında yazarı vardır.

 

 

 

 

ISBN: 975-6796-38-X, 1186 sayfa, sert kapak cilt.                                   şimdi satın al


  Her Bilişimci ve Bilgisayar Mühendisinin Başucu Kitabı!

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi (TBA) yaklaşık 200 bilişim insanının katkısıyla hazırlandı. Ülkemizin seçkin bilim adamları, araştırmacıları, sektör temsilcileri TBA'ya deneyimlerini, birikimlerini yansıttı. Üniversite ders kitapları, akademik kitaplar yayıncısı Papatya Yayıncılık Eğitim yayıncılık deneyimini bu eser aktardı.

TBA, bilişim ve bilgisayar alanında hem teknik konuları hem de sosyal konuları içermektedir. TBA, aynı zamanda ülkemizin "Bilişim İnsan Kaynakları Rehberi" niteliğindedir; nitelikli ve deneyimli tüm bilişim insanını TBA'da görebilirsiniz.

Aynı zamanda, TBA'nın bir eki olarak "Bilişim Terimleri Dizini" vardır; Türkçe-İngilizce ve İngilizce-Türkçe olarak terim karşılıkları verilmiştir. Yaklaşık 3.000 terime karşılık önerilmiştir.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi tüm "bilişim çalışanları", "akademisyenler" ve konuyla ilgili "üniversite öğrencileri" için önemli bir başvuru kaynağı niteliğindedir. Tüm üniversiteler için şiddetle önerilir.

Bilişim ve bilgisayar profesyonellerinin; bilgisayar mühendisliği, bilgisayar bilimleri, bilgisayar programcılığı ve yönetim bilişim sistemleri öğrencilerinin mutlaka sahip olması gereken bir eserdir. Kütüphanesinde bu ansiklopedinin olmadığı bilişimci düşünülemez, ülkemizin en seçkin hocaları bu ansiklopediye katkı vermiştir.


 

Ansiklopedinin Kısa İçeriği

 

11    Sunuş                      
12    Önsöz

16    Makaleler Dizini           

25    Yazarlar Dizini           

37    Makaleler (Alfabetik olarak koyulmuştur)
Ekler

Ek-A:  Ansiklopedinin Web Sayfasına Erişim     1021     

Ek-B:  Türkiye Bilişim Tarihi Zaman Dizini        1027

Ek-C:  Dünya Bilişim Tarihi Zaman Dilimi          1033

Editörlerin Özgeçmişleri

Terimler Dizini: Türkçe-İngilizce        1041

Terimler Dizini: İngilizce-Türkçe        1091 

     Anahtar Sözcükler Dizini      1141

 


Makale Özetleri (Sürüm 1.0)

Makale özetlerine aşağıdaki bağlantılar üzerinden erişilebilir. Ansiklopedinin 2. sürümü çıktığında 1. sürümdeki makaleler İnternet'e yerleştirilecektir. Makalelerin tam metnine, doğrudan "Türkiye Bilişim Ansiklopedisi"den veya yayınevi e-posta göndererek erişebilirsiniz. Yayınevi makalelerin basılı tam metnini (en fazla 2 adet) posta ücreti karşılığında (2 TL) göndermektedir. Ayrıca bazı makaleleri e-Makale olarak Türkçe Ders Kitapları portalı www.tdk.com.tr üzerinden de satın alabilirsiniz. Ayrıca tüm üniversite ders kitapları, akademik kitaplar ve teknik kitapları bu siteden temin edebilirsiniz.

 

Makale Özetleri: Makale özetlerine aşağıdaki bağlantılarıdan erişebilirsiniz. Makaleleri "Üniversite Ders Kitapları" satışı yapan Türkçe Ders Kitapları portalı www.tdk.com.tr den temin edebilirsiniz.

 A harfi ile K harfi arasında olanlar

 L harfi ile Z harfi arasında olanlar


Başeditörler:

Tuncer ÖREN (Prof. Dr.)  - Ottawa Üniversitesi

Tuncer ÜNEY  - Türkiye Bilişim Vakfı

Rifat ÇÖLKESEN (Dr.) -  Post-Edu Enstitüsü

Editörler ve Konuları:

Adnan Yazıcı  (Prof. Dr.) - Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Veri/Veritabanı

Altay Güvenir  (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi, Yapay Zeka

Avniye Tansuğ - İnternet ve Hukuk Platformu, Türkiye’de Bilişim ve Hukuk

Aydın Köksal (Prof. Dr.) - Bilişim Ltd. Şti., Türkçe ve Bilişim

Aydın Kolat  (Dr.) - İnterAK, e-Toplum, Türkiye’de Bilişim Kurulları

Bülent Örencik (Prof. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi, Donanım

Bülent Sankur (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi, Bilgi İşlem

Emre Harmancı (Prof. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi, İletişim ve Ağ Teknolojileri

Ersin Töreci (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi, Türkiye’de Bilişim ve Etik

Fuat İnce (Prof. Dr.)          - Marmara Üniversitesi, Güvenlik, Yazılım Mühendisliği

Gülgün Kayakutlu (Dr.) - İstanbul Ticaret Üniversitesi, Bilgi Birikimi

Hülya Küçükaras - Açı Danışmanlık, Türkiye’de Bilişim Etkinlikleri, Kurumları ve Ödülleri

İhsan Sabuncuoğlu (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi, Benzetim ve Oyunlar Kuramı

Muhittin Gökmen (Prof. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi, Grafik ve Çoğulortam

Mustafa Akgül (Doç. Dr.) - Bilkent Üniversitesi, İnternet

Müzeyyen Pervan - Bilişim, Türk Bilişim Basını

Rifat ÇÖLKESEN (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü, Kuramsal Temeller

Selahattin Kuru (Prof. Dr.) - Işık Üniversitesi, Yazılım Mühendisliği

Semih Bilgen (Prof. Dr.) - Orta Doğu Teknik Üniversitesi, e-Belge, e-Ticaret

Tuncer ÜNEY - Türkiye Bilişim Vakfı, Türkiye Bilişimiyle İlgili Çalışmalar, Türkiye’de Bilişim Merkezleri

Ünal Yarımağan (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi, Bilişim Tarihi

 


 Sunuş

 

“Bilişim” sözcüğünün Türk diline girdiği 1971’den bu yana geçen 34 yıl boyunca bilişim konuları, toplum gündeminde daha da önem ve ağırlık kazandı. Bu süre içinde bilişimle ilgili olarak, konuşma dilinde Türkçe karşılığı olsa bile İngilizce terimlerin yeğlendiği görülmektedir. Bütün teknoloji konularında olduğu gibi bilişimde de Türk diline giren sözcüklerin bir kısmına Türkçe karşılık bulundu, bir kısmı ise İngilizce olarak kaldı.

İşte Türkiye Bilişim Ansiklopedisi, bilişim teknolojisinin neredeyse gündelik bir hızla ürettiği yeni kavram ve sözcükleri Türk toplumuna Türkçe kavramlar ve sözcüklerle anlatma ve tanıtma amacıyla hazırlandı.

Bu amaçla 220’yi aşkın evrensel ve Türkiye bilişimi ile ilgili kavram üzerinde bir o kadar bilişim uzmanı çalıştı, katkı verdi. Bunlar arasında Türkiye’de İnternet ve hukuk, bilgi toplumuna yönelik düzenlemeler, kurumlar, kurumsallaşan etkinlikler, Türkiye’de bilişimin tarihi gibi Türkiye’ye özgü 60’ın üstünde kavram da bulunmaktadır. Sonuçta, ortaya 220’yi aşkın madde hakkında yazılmış makalelerden oluşan 1400 sayfalık özgün bir ansiklopedi çıktı. Bu Türkiye’deki yetişmiş bilişim elemanlarının niteliğini gösteren bir yapıttır. Bu nedenle kendilerini kutluyor ve aynı zamanda teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi, aynı zamanda birçok ilki içeren bir yapıt olacaktır. Maddelerin birer makale olarak, ele aldığı konuyu derinlemesine ve okuyanları yeterince bilgilendirecek düzeyde doyurucu yazılması, daha fazla bilgi edinmek isteyenleri yönlendirmesi yanısıra, makalelerde yabancı terimler karşılığında  kullanılan Türkçe terimler ile ilgili  dizinlerinin olması, Türkçemizin zenginleşmesine katkı sağlayacaktır. Anadolu’da her eve girmesini istediğimiz bu Ansiklopedi yalnızca “kağıt üzerinde” kalmayacak olup sürekli güncellenecek bir sistemle hazırlandı. Bilişim kavram ve sözcükleri  hızla eskiyip yenileri ortaya çıkarken, elbette bir Bilişim Ansiklopedisi sadece “kağıt” üzerinde var olamaz. İnternet üzerinden ansiklopedinin maddelerinin özetlerine çevrimiçi ulaşılabilecek. Ansiklopedisi olmayıp da içindeki bir makaleyi edinmek isteyenlere bu sağlanabilecektir.

Türkiye’nin, bir “bilgi ekonomisi toplumu” olma yönündeki adımlarını hızlandırmayı kendisine görev edinen Türkiye Bilişim Vakfı olarak, bu yöndeki çabalara bu yapıtla katkıda bulunduğumuz için kıvançlıyız. Ayrıca, bütün kavramları ve neredeyse bütün sözcükleri yabancı kültür ürünü olan bilişime ait pek çok tanımı, yetkin bir Türkçeyle gerçekleştirmiş olması bir kültür hizmeti olarak da görülecektir.

Vakfımızın onuncu yılında böyle bir  Ansiklopediyi yayınlamış olmaktan ve bu yapıtın ortaya çıkmasında yazar ve editör olarak değerli katkılarını esirgemeyen tüm dostlarımızla kıvanç duyuyoruz.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisinin başta gençlerimiz ve çocuklarımız olmak üzere tüm halkımıza yararlı olacağını umuyoruz. - Faruk Eczacıbaşı (Türkiye Bilişim Vakfı, Yönetim Kurulu Başkanı)


Önsöz

 

Evrensel ve Türkiye’ye özgü 200’den fazla makale içeren Türkiye Bilişim Ansiklopedisinin bu birinci sürümü birden fazla açıdan zamanı gelmiş bir eser. Birinci neden  ansiklopediye katkıda bulunabilecek nitelikte özgün makale yazabilecek ve akademi, endüstri ve kamu gibi her sektörden uzmanlık düzeyine erişmiş insan kaynaklarımızın olması.  İkinci neden, Ansiklopedinin içeriğinden yararlanabilecek çok daha geniş bir insan gücümüzün varlığı. Üçüncü bir neden de, özellikle Türkiye’ye özgü bilişim kavramlarını içeren başka bir ansiklopedinin olmaması.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi, Türkiye Bilişim Vakfı (TBV) ile bilimsel ve teknik ağırlıklı kitaplar yayınlayan Papatya Yayıncılık Eğitim’in ortak bir projesi olarak başladı; Türkiye’mizin seçkin bilişimcilerinin katkılarıyla ortaya çıktı.

Bilişim çağında Avrupa Birliği ile bütünleşme aşamasında e-Dönüşümü yaşayan Türkiye’mizde kurumlar gibi bireylerin de bu dönüşüme ayak uydurmaları gerekmektedir. Dolayısıyle bu eser herkesin her an başvurabileceği Türkçe temel bir kaynaktır.

Yaklaşım olarak şöyle bir yol izledik; konu editörleri belirlendi ve katılımları için davet edildi. Konu editörleri kendilerine ayrılan konularda makale yazabileceğini düşündükleri yazarları davet ettiler. 400’ü aşkın konudan yazar atanamayanlar için kamuoyuna çağrı yapıldı. Bunun sonucu, çağrımıza uyan pek çok yazar uzmanlık alanlarında makale yazmak üzere gönüllü olduklarını bildirdiler. Çalışma yöntemimiz bilişim çağının bir ürünü idi. İletişim İnternet üzerinden sağlandı. Projenin başlangıç aşamasında başeditörler ve editörlerin bir kısmı ile toplantı yapıldı. İlk toplantının ardından yazarlarla ve editörlerle artık hiç toplanılmadı. Yalnızca projenin son aşamasında  başeditörler iki haftalık bir sürede bir araya geldi.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi’nin bu ilk sürümü herkesin her zaman başvurabileceği temel bilgiler ve daha fazla bilgilere erişebilmek için sağlam bir kaynak olarak tasarlandı ve TBV’nin Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu projesi ile eşgüdümlü olarak yazıldı. Bilişimde Özenli Türkçe Çalışma Grubu’nun ülküsü ve görevi sırayla  “Bilişim konusunda Türkçe iletişim yapabilen bir Türkiye” ve “Türkçe bilişim terimlerinin yaygınlaştırılması ve Türkçe bilişim dilinin zenginleştirilmesine katkıda bulunmaktır”. Çalışma Grubu hakkındaki diğer bilgilere TBV’nın www.tbv.org.tr adresinden erişilebilir. Çağdaş uygarlık düzeyine çıkmayı amaçlayan Türkiye’mizde bilim dili olarak Türkçenin gelişmesi için bilişim alanında dilimizi özenle kullanmamızın yararı yadsınamaz. Türkiye Bilişim Ansiklopedisi yazarları ve editörleri bu doğrultuda büyük bir inançla katkı verdiler.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisi’nin elinizdeki bu ilk sürümü güncellenecek ve büyüyecek. Bundan sonraki sürümlerde yeni konular ekleneceği gibi, bu sürümde  katkılarını alamamış olduğumuz pek çok değerli editör ve yazarı da aramıza katacağız ve mevcut editör ve yazarlarımızın devam edecek katkılarıyla daha da mükemmel sürümler ortaya çıkaracağız.

Türkiye Bilişim Ansiklopedisinin kullanıcılarına yararlı olmasını diliyor, yazarlarına, editörlerine teşekkür ediyoruz ve bizlere huzurlu çalışma ortamı sağlayan anlayışlı eşlerimize sonsuz sevgilerimizi sunuyoruz. Bu ansiklopediyi çıkarmak için uzun ve zahmetli bir süreç yaşadık. Ama bundan yakınmıyor ve kıvanç duyuyoruz. Türkiye Bilişim Vakfı’nın değerli yöneticilerine de bizlere böyle özgün bir yapıtın ortaya çıkarılmasında görev verdiği için içten teşekkür ediyoruz.

Bizim en büyük mutluluğumuz Türkiye Bilişim Ansiklopedisinin gençlerimiz tarafından beğenilmesi ve kullanılması olacaktır.

 

Saygılarımızla

 

Tuncer Ören

Tuncer Üney*

Rifat Çölkesen

Ottawa Üniversitesi

Ottawa, Ontario, Kanada

oren@site.uottawa.ca

Türkiye Bilişim Vakfı (Projeler Koordinatörü) İstanbul

* Tuncer Üney, 2005 yılı sonlarında bir trafik kazasında yaşamını yitirmiştir.

Post-Edu Enstitüsü

İstanbul

rifat@colkesen.com

 


Makale özetleri için buraya tıklayınız.

 

  Makale Listesi

 

37

Açık Anahtar Altyapısı (PKI) - Fuat İnce (Prof. Dr.) - Marmara Üniversitesi

40

Açık Anahtarlı Şifreleme Sistemleri - Mehmet Halil Oryan - İstanbul Üniversitesi

44

Ağ Güvenliği - Albert Levi - Sabancı Üniversitesi

49

Ağ  Mimarisi - Emre Harmancı (Prof. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi

55

Ağ Programlama ve TCP/IP - Ali Efe ve Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

60

Ağ Standartları - Tevfik İnan (Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

67

Ağ Yönetimi - Tevfik İnan (Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

71

Akademik Bilişim Konferansları - Tuğrul Yılmaz - Ulakbim

73

Akıllı Ev Aygıtları - Hayrettin Can ve Erhan Akın (Doç.Dr.) - Fırat Üniversitesi

78

Aktif Veri Tabanları - Burçin Bostan Körpeoğlu - Merkez Bankası

84

Algoritma ve Harzemli, Musa Oğlu Muhammed - Kaya Kılan - Başkent Üni.

86

Anahtarlama ve Yönlendirme - Sema Oktuğ (Doç. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi

91

Anlama Yetenekli Dizgeler - Tuncer Ören (Prof. Dr.) - Ottawa Üniversitesi/Kanada

95

Arama Motorları - Hayri Sever - Başkent Üniversitesi ve Yaşar Tonta - Hacettepe Üniversitesi

99

Aşırı (Aykırı) Programlama - Mustafa Yıldız - Işık Üniversitesi

102

ATM - Demir Öner (Dr.) – Marmara Üniversitesi

106

Ayrık Olaylı Sistem Benzetimi - Kağan Gökbayrak ve İhsan Sabuncuoğlu (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi

111

Belge Bölütleme ve Tanıma - Berrin Yanıkoğlu (Dr.) - Sabancı  Üniversitesi

116

Bellekler - Ali Toker  (Doç. Dr..) ve Ali Zeki (Doç. Dr.) - İstanbul Teknik Üniversitesi

124

Benzetilmiş Tavlama - Alev Söke - Kocaeli Üniversitesi

128

Benzetimde Çıktı Çözümlemesi - Berna Dengiz (Prof. Dr.) - Gazi Üniversitesi/Auburn University

135

Benzetimde Geçerleme ve Doğrulama - Murat Fadıloğlu (Dr.) - Bilkent Üniversitesi

139

Benzetim Dilleri - Aslı Erdem (Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

144

Benzetim: Temel Kavramlar ve İlerlemeler - Tuncer Ören (Prof. Dr.) - Ottawa Üniversitesi

149

Benzetim Uygulamaları - Ihsan Sabuncuoğlu (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi

153

Benzetim: Üst Düzey Mimari - Cem Baytok - ODESA, İhsan Sabuncuoğlu - Bilkent Üniversitesi

158

Bilgi Ekonomisi - Durmuş Dündar (Prof. Dr.) - İst. Kültür Üni.; Gülgün Kayakutlu (Dr.) - İst. Ticaret  Üniversitesi

162

Bilgi Güvenliği - Fuat İnce (Prof. Dr.) - Marmara Üniversitesi

167

Bilgi İşlemede İletişim Uygulamaları - Bülent Kaytaz - Oksijen

173

Bilgi Süzme - Hayri Sever ve M. Zafer Bolat - Başkent Üniversitesi

176

Bilgi Yapıları: Kodlanmış ve Gizli Bilgi - Gülçin Büyüközkan - Galatasaray Üniversitesi

181

Bilgi Yönetimi Stratejileri - Murat Dinçmen (Prof. Dr.) - İTÜ

185

Bilgi Yönetiminde Uygulamalar - Gülgün Kayakutlu (Dr.) - İstanbul Ticaret Üniversitesi

189

Bilgisayar Ağları Tarihçesi - Oğuz Manas (Prof. Dr.) - İnteltek

193

Bilgisayar Destekli Fotogrametri - Zübeyde Alkış (Doç. Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

197

Bilgisayar Destekli Yazılım Mühendisliği - Levent Yılmaz (Dr.) - Auburn Üniversitesi

205

Bilgisayar Dilleri Tarihçesi - Ersin Töreci (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi

211

Bilgisayar Grafikleri-Üç Boyutlu - Atılım Çetin ve Uğur Güdükbay - Bilkent Üniversitesi

221

Bilgisayar Mühendisliği Bölüm Başkanları (BMBB) Kurulu - Tuncer Üney - TBV

223

Bilişim Dergisi - Aydın Köksal (Prof. Dr.) - Bilişim Ltd. Şti.

228

Bilişim Eğitimi Tarihçesi ( Türkiye'de) - Ünal Yarımağan (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi

234

Bilişim Mesleği Ahlâk İlkeleri: Dünyada - Gözde Dedeoğlu - ???

240

Bilişim Mesleği Ahlâk İlkeleri: Türkiye’de - Ersin Töreci (Prof. Dr.) - Hacettepe Üni. ve Selahattin Kuru (Prof. Dr.) - Işık Üni.

242

Bilişim Muhabirleri Derneği - Mehmet Sakin - Bilişim Muhabirleri Derneği Başkanı

243

Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim (BTIE) “Web” Sayfası Tasarımı Yarışması - İ. İlker Tabak ve Nezih Kuleyin - TBD

244

Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim Konferans ve Sergisi (BTIE) -  Nezih Kuleyin - TBD

246

Bilişim Teknolojisinde Gelişmeler - Kemal Cılız (Doç. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

248

Bilişim Toplumu - Prof. Dr. Aydın Köksal (Prof. Dr.) - Bilişim Ltd. Şti.

253

Bilişim Zirvesi - Zafer Kurdakul - İnterpro A.Ş.

254

Bilişimde Özenli Türkçenin Önemi - Tuncer Ören (Prof. Dr.) - Ottawa Üniversitesi/Kanada

263

Biyoenformatik - Uğur Sezarman (Doç. Dr.) - Sabancı Üniversitesi

267

Biyometri: İris ve Retina Tanıma - M. Elif Karslıgil - Yıldız Teknik Üniversitesi

270

Biyometri: Parmak İzi Tanıma - Songül Albayrak (Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

273

Bulanık Mantık ve Bulanık Sistemler - Zafer Bingül (Dr.) - Kocaeli Üniversitesi

278

Bulanık ve Sinirsel Bulanık Denetim - Erhan Akın (Doç.Dr.), Mehmet Karaköse - Fırat Üniversitesi

287

Canlandırma - Uğur Güdükbay ve Atılım Çetin - Bilkent Üniversitesi

290

CeBit Avrasya Fuarı - Erdem Özel - HİFAŞ

291

Cizreli Eb-ul-İz ve İlk Özdevinirler - Kaya Kılan - Başkent Üni.

293

Çağdaş İnternet Yönetimi ­- Yaman Akdeniz - Leeds Üniversitesi/Birleşik Krallık

297

Çağrı Merkezleri - Tarkan Ersubaşı - ITD

300

Çoğulortam Hizmetleri - Fikret Gürgen - Boğaziçi Üniversitesi

305

Çok Boyutlu Dizinleme Yapıları - Aziz Sözer - Merkez Bankası; Adnan Yazıcı (Prof. Dr.) - ODTÜ

310

Çoklu Etmen Öğrenmesi - Mehmet Kaya - Fırat Üniversitesi

315

Dağıtımlı Benzetim - Osman Nuri Darcan (Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

320

Dağıtımlı Bilgi İşleme - Nadia Erdoğan (Prof. Dr.) - İTÜ

324

DNS: Alan Adı Sunucusu/Sistemi - Mustafa Akgül -  Bilkent Üniversitesi

329

Döngüde Donanımsal Benzetim - Erkan Duman ve Erhan Akın (Doç. Dr.) - Fırat Üniversitesi

333

Dünyada Öndegelen Bilgisayarcılar - Cesur Baransel (Doç. Dr.) -

344

e-Belediye - Rabia Karakaya Polat (Dr.) - De Monfort Üniversitesi

348

e-Devlet - R. Erdem Erkul - Hacettepe Üniversitesi

353

e-Ekonomi/Yeni Ekonomi - Yıldız Arıkan - Sabancı Üniversitesi

355

e-İmza - Melek D. Yücel

356

Elektronik Ödeme Sistemleri - Oumout Chouseinoglou - Başkent Üni. ve Adil Oran - ODTÜ

362

Elektronik Ticaret - Yıldız Arıkan - Sabancı Üniversitesi

365

Elektronik Veri Değişimi (EVD), EVD Standartları ve Uygulama - Leyla Deliç ; Hülya Küçükaras - TBD

369

El Yazısı Tanıma - Pınar Duygulu (Dr.) - Bilkent Üniversitesi

373

Entelektüel Sermaye - Müge İşeri (Doç.Dr.) - İKÜ

377

e-Pazarlama - Ekin İlyasoğlu - Logaritma İnternet ve BT

380

Etkileşimli İnternet - Nevcihan Duru (Dr.) – Kocaeli Üniversitesi

384

Evden Ağa Erişim - Yasin Kaplan - Post-Edu Enstitüsü

388

Evrimsel Bilgi İşleme - Göktürk Üçoluk (Doç. Dr.) - ODTÜ

393

Evrimsel Hesaplama - Ali Karcı - Fırat Üniversitesi

400

Fikri Haklar - Erdem Türkekul - ???

405

Genetik Algoritmalar - Bahattin Dağ - TÜBİTAK UEKAE

408

Gerçek-Zamanlı Veritabanı Sistemleri - Özgür Ulusoy (Dr.) - Bilkent Üniversitesi

411

Gezgin Ağlar - Cem Ersoy (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

416

Gezgin Bilgi İşlem - İbrahim Körpeoğlu (Dr.) - Bilkent Üniversitesi

421

Görüntü Sıkıştırma - Atilla Başkurt (Prof. Dr.) - Lyon Üniversitesi

426

Graf Algoritmaları - Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

432

Güncel Bilgisayar Mimarileri - Oğuz Tosun (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

436

Güvenli Elektronik Posta - Tuğkan Tuğlular - İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

438

Haber Öbekleri Sistemi / Usenet - Orhan Gökçöl (Dr.) - Bahçeşehir Üniversitesi

440

Halıcı MİDİ Bilgisayarla Beste Yarışması - Emrehan Halıcı - ODTÜ/Halıcı Yazılımevi

441

Hesaplama Karmaşıklığı - Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

445

Hesaplamaya Dayalı Geometri - Uğur Güdükbay ve  Ali Kemal Sinop - Bilkent Üniveristesi

449

İkibin (2000) Yılı Sorunu - Selçuk Kavasoğlu - DPT

453

İlk 500 Bilişim Şirketi - Özlem Unat - İnterpro

454

İnternet Adresleri, IP ve DSN - Orhan Gökçöl (Dr.) ve S. Nazlı Yavuzer - Bahçeşehir Üniversitesi

463

İnternet Bankacılığı - Mustafa Ali Türker - Garanti Teknoloji

469

İnternet Evleri - Mete Yıldız - Hacettepe Üniversitesi

474

İnternet Haftası - Mustafa Akgül (Doç. Dr.) - Bilkent Üniversitesi/İnternet Kurulu Üyesi

477

İnternet Haftası Afişler - Mustafa Akgül (Doç. Dr.) - Bilkent Üniversitesi/İnternet Kurulu Üyesi

479

İnternet Kurulu - Mustafa Akgül (Doç. Dr.) – Bilkent Üniversitesi

483

İnternet Teknolojileri Derneği (İNETD) - Mustafa Akgül - İNETD

485

İnternet ve Hukuk Platformu (İvHP) - Avniye Tansuğ - İvHP

486

İnternet'te Güvenli Erişim ve Güvenlik Duvarı - Cenk Kaan Örnek - YKB

488

İnternet'te İletişim Kuralları: Türkiye'de - Ersin Töreci (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi

491

İnternet'te Kaynak Keşfi - Hayri Sever - Başkent Üni.; Mehmet Emin Küçük - Hacettepe Üni.

494

IP Ağlarda Saldırı Şekilleri - Bülent Çoşkun ve Cengiz Uğurkaya

499

IPv6 - İnternet Protokolü sürüm 6 (IPv6) - Alper E. Yeğin

504

IPv6 Paket Ek-Başlık Yapıları - Ali Efe ve Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

510

İstatistiksel İşaret İşleme - Bülent Sankur (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

514

İster Çözümleme - Oya Kalıpsız (Prof. Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

518

İş Kurtarma Merkezleri ve İş Sürekliliği - Müge Taşer - HP Türkiye

519

İşletim Güvenliği - Mesut Karakaş - Yapı Kredi Bankası

524

İşletim Sistemleri Güvenliği - Burak Bayoğlu - TÜBİTAK UEKAE

531

Kablosuz Ağlar - Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

536

Kaos Kuramı - Erhan Akın (Doç. Dr.) - Ahmet Bedri Özer

543

Konuşma ve Ses Sıkıştırma - Engin Erzin (Dr.) - Koç Üniversitesi

549

Koşut Bilgi İşlem - M. Ufuk Çağlayan (Prof. Dr.) ve  Can Özturan (Doç.Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

554

Kriptografi - Ahmet Koltuksuz (Doç.Dr.) - İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

559

Kriptolojik Protokoller - İlhami Yavuz (Prof. Dr.) - Maltepe Üniversitesi

564

Kuantum Bilgi İşleme - Erdal Arıkan (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi

566

Kuyruk Kuramı

Doç Dr. Onur Osman - Nişantaşı Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi

Prof. Dr. Osman Nuri Uçan - Altınbaş Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi

Bu makale yazarlarının başka çalışmalarında intihal yaptığının belgelenmesi üzerine bu yazı kaldırılmıştır; bir sonraki baskıya eklenmeyecektir. Okuyucularımızdan şimdiden özür dileriz.

 

569

Kütük Erişim Sistemleri - Tamer Gülce - İnova; Ayhan Avcı

576

Linux Dağıtımları - Ali Vardar - Papatya Yayıncılık Eğitim

579

Linux Kullanıcıları Derneği - Görkem Çetin - TÜBİTAK UEKAE

581

Linux Ofis Uygulamaları - Ali Vardar - Papatya Yayıncılık Eğitim

584

Makine Öğrenmesi - Ferda Nur Alpaslan - ODTÜ

584

Metin Sıkıştırma - Banu Diri - Yıldız Teknik Üniversitesi

590

Modelleme ve Model Türleri - Barış Tan (Prof. Dr.) - Koç Üniversitesi

595

Modülasyon ve Kodlama - Ümit Aygölü (Prof. Dr.) - İTÜ

601

Mültimedya Veritabanı Sistemleri - Özgür Ulusoy - Bilkent Üniversitesi

604

Nesne-ilişkisel Veritabanı Modeli - Ali Yazıcı (Prof. Dr.) - TOBB
Ekonomi ve Teknolojı Üniversitesi

605

Nesneye Dayalı Akıllı Veritabanı Modeli - Murat Koyuncu ve Adnan Yazıcı (Prof. Dr.) - ODTÜ

611

Nitel Benzetim - Cem Say (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

616

Ofis Otomasyonu - Haluk Maga - Mikrosoft

620

Optik Ağlar - Zafer Polat, Probil Bilgi İşlem Destek ve Danışmanlık

624

Optik Bilgi İşleme - Haldun Özaktaş (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi

629

Otomatik Konuşma Tanıma Projeleri (Türkiye’de) - Ufuk Betiner Önengüt - ITD (İletişim Teknoloji Danışmanlık)

632

Oyunlar Kuramı - Semih Koray (Prof. Dr.) - Bilkent Üniversitesi

642

Örüntü Tanıma - Ethem Alpaydın - Boğaziçi Üniversitesi

646

Petri Ağları - Ali Karcı - Fırat Üniversitesi

651

Portal - Ekın İlyasoğlu - Logaritma İnternet ve BT

652

Programlama - Yasemin Topaloğlu (Prof. Dr.) - Ege Üniveristesi

654

Programlama Dilleri - Yasemin Topaloğlu (Prof. Dr.) - Ege Üniveristesi ve Servet Haydar Karabaş -  UEKAE/TÜBİTAK

 

Proxy - Banu Diri - Yıldız Teknik Üniversitesi

658

Radyo İletişimi - Niyazi Odabaşıoğlu, Niyazi Kılıç ve Yeşim Hekim - İstanbul Üniversitesi

661

Rasgele Değişkenler - Ali Karcı - Fırat Üniversitesi

669

Renkli İmgeler: Gösterimi, Nicemlenmesi ve Kıpırtılanması - Lale Akarun - Boğaziçi Üniversitesi

671

Robotbilim - H. Levent Akın (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniveristesi

675

Sağlık Bilişimi - Osman Saka - Akdeniz Üniversitesi

679

Sanal Elektronik Cüzdan (sE-Cüzdan) - Ege Kipman ve Rifat Çölkesen (Dr.) - Beykent Üni.

684

Sanal Laboratuvarlar - Buğra Koku (Dr.) - ODTÜ; Okyay Kaynak (Prof. Dr.) - Boğaziçi Ün.

688

Sanayi ve Ticaret Odalarında Bilişim Sektörü Örgütlenmesi - Mehmet Akyelli - İzmir Ticaret Odası (İZTO)

689

Sayısal Kartografya ve Mekansal Bilişim - Melih Başarener ve diğ.- YTÜ

694

Sayısal Kütüphaneler - Nergiz Çağıltay - Atılım Üniversitesi

697

Sayısal Uçurum - Miyase Christensen (Doç. Dr) - Karlstad Ünivesitesi/İsveç 

700

Sıralama ve Arama Algoritmaları - Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

705

Simgesel Hesap - Ersin Karabudak - Logo

709

Sistem Tasarımı - Erhan Sarıdoğan (Dr.) - TSK Deniz Kuvvetleri Komutanlığı

715

Sonlu Durum Makinaları - Banu Diri - Yıldız Teknik Üniversitesi

718

Sorgulama Dilleri ve İşlenmesi - Ali Yazıcı TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

720

Sürekli Sistemler: Sistem Dinamiği Yöntemi - Yaman Barlas (Prof. Dr.) - Boğaziçi Üniversitesi

729

TBD (Türkiye Bilişim Derneği) - Aydın Köksal (Prof.Dr.) - Bilişim Ltd.

738

TBD BİMY (Bilgi İşlem Merkezi Yöneticileri Semineri) - Nezih Kuleyin - TBD

739

TBD Bilişim Dergisi Bilimkurgu Öykü Yarışması - Koray Özer - TBD

741

TBD Genç Bilişimciler Necdet Bulut Bilim Ödülü - İlker Tabak - TBD/ Bilişim Ltd.

743

TBD Kamu-BİB - Abdullah Körnes - Türk Eximbank

746

TBD Ulusal Bilişim Kurultayı - İlker Tabak - TBD/ Bilişim Ltd.  ve Hülya Küçükaras - TBD

750

TBD Yaşam Boyu Hizmet Ödülü - İlker Tabak - TBD/Bilişim Ltd.

751

TBV (Türkiye Bilişim Vakfı) - Faruk Eczacıbaşı - TBV

754

TBV Basın Bilişim Okulları - Tuncer Üney - TBV

759

TBV Bilişim Medya Ödülleri - Tuncer Üney - TBV

763

TBV “Türkiye Bilişim Stratejileri” Projesi - Emrehan Halıcı - ODTÜ/Halıcı Yazılımevi

765

Teknoparklar - A. Mete Çakmakçı - TTGV

769

Telsiz Duyarga Ağları - Erdal Çayırcı - İTÜ ve Harp Akademileri

775

Tıp Bilişimi Derneği - Osman Saka (Prof. Dr.) - Akdeniz Üniversitesi

778

Turing Makinası - Ali Karcı - Fırat Üniversitesi

783

TÜBİDER Bilişim Sektörü Derneği - Nuri Ödemiş - TÜBİDER

786

TÜBİSAD Bilişim Sanayicileri ve İşadamları Derneği - Erol Bilecik

789

TÜBİTAK-BİLTEN - Uğur M. Leloğlu - TÜBİTAK BİLTEN

792

TÜBİTAK-BTAE - Ersin Tulunay (Prof. Dr.) - TÜBİTAK BTAE

793

TÜBİTAK BTE (Bilişim Teknolojileri Enstitüsü) S. Ersin Tulunay - TÜBİTAK-BTE

794

TÜBİTAK ULAKBİM - Tuğrul Yılmaz - UlakBim

799

TÜBİTAK Vizyon 2023 Teknoloji Öngörüsü: Bilgi ve İletişim Teknolojileri - Duran Leblebici (Prof. Dr.)

802

Tüm İnternet Derneği (TİD) - Emre Kurttepeli

804

Türk Cumhuriyetleri Bilişim İşbirliği Komisyonu - Sami Dönmez

808

Türkçe Bilişim Terimleri - Aydın Köksal (Prof. Dr.) - Bilişim Şti. ve Kaya Kılan - Başkent Üni.

814

Türkçe Doğal Dil İşleme - Kemal Oflazer (Prof. Dr.) - Sabancı Üniversitesi

818

Türkiye Bilişim Basını - Müzeyyen Pervan

823

Türkiye Bilişim Şûrası - Emrehan Halıcı - Türkiye Zeka Vakfı

825

Türkiye Bilişim Tarihi Zamandizini - Hülya Küçükaras - TBD ve İlker Tabak - TBD/Bilişim Ltd.

830

Türkiye Kamu Kesimi Bilişim Tarihi (1960-1990) - Kaya Kılan - Başkent Üniversitesi

842

Türkiye'de Bilişim ve Etik - Ersin Töreci (Prof. Dr.) - Hacettepe Üniversitesi

844

Türkiye'de İnternet - Orhan Gökçöl (Dr.) - Bahçeşehir Üniversitesi

849

Türkiye'de İnternet Konferansları (inet-tr) - Mustafa Akgül - Bilkent Üniversitesi

855

TUSİAD-TBV eTR Ödülleri ve Kongresi - Meltem Bağdatlı ve Seden Bolat - TUSİAD

857

Uluslararası Bilgisayar ve Bilgi Bilimleri Sempozyumu (ISCIS) - Şaban Eren (Prof. Dr.) ve Yasemin Topaloğlu (Prof. Dr.) - Ege Üniversitesi

858

UML - Turgay Aytaç - Logo Business Solutions

864

Unix ve Linux - Onur İhsan Arsun ve Gürol Erdoğan - Işık Üniversitesi

867

Uzman Sistemler - Ercan Öztemel (Prof. Dr.) - Sakarya Üniversitesi

873

Üst Arama Motorları - Hayri Sever ve Güven Köse - Başkent Üniversitesi

877

Vekil (Proxy) - Banu Diri - Yıldız Teknik Üniversitesi

879

Veri Ambarı - Yalçın Özkan - Ahmet Yesevi Üniversitesi

883

Veri Madenciliği - Hayri Sever - Başkent Üniversitesi; Buket Oğuz Özel - ODTÜ

887

Veri Toplama - Hülya Küçükaras - TBD

892

Veri Yapıları ve Modelleri - Rifat Çölkesen (Dr.) - Post-Edu Enstitüsü

898

Video Kodlama - Aydın Alatan (Dr.) - ODTÜ

902

Video Veritabanları Modellemesi - Nurcan Durak ve Adnan Yazıcı (Prof. Dr.) - ODTÜ

907

Virüsler - Ahmet Koltuksuz - İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

913

Web Hizmet Başarımı - Tuğrul Dayar - Bilkent Üniversitesi

917

Web: html ve http - Fatih Muslu - Logaritma İnternet

920

XML - Genişletilebilir Biçimleme Dili - Asuman Doğaç (Prof. Dr.) ve Övgü Öztürk - ODTÜ

924

Yapay Görme - Tülay Yıldırım (Doç.Dr.) -Yıldız Teknik Üniversitesi

926

Yapay Sinir Ağları - Ercan Öztemel (Prof. Dr.) - Sakarya Üniversitesi

931

Yapay Zekâ: Programlama Dilleri - Funda Dağ - Kocaeli Üniversitesi

935

Yapay Zekâ: Temel Kavramlar - Funda Dağ - Kocaeli Üniversitesi

939

Yapay Zekâda Arama Yöntemleri - H. Altay Güvenir (Prof. Dr.) -Bilkent Üniversitesi

945

Yapılanış -Konfigürasyon- Yönetimi - Mustafa Yıldız ve Orhan Karahasan - Işık Üniversitesi

948

Yapısal Programlama - Oya Kalıpsız (Prof. Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

950

Yardım Masası: Bilgi ve Birikim Yönetim Sistemlerinin Önemi - Hatice Ayas - ITD A.Ş.

953

Yarı-Yapılandırılmış Veritabanları ve XML - Fatma Özcan

961

Yazılım Bakımı - Oya Kalıpsız (Prof. Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

964

Yazılım Envanteri (Tursoft) - Tuncer Üney - TBV

967

Yazılım Mühendisliği - Fuat İnce - Marmara Üniversitesi

972

Yazılım Örüntüleri - Selahattin Kuru (Prof. Dr.) - Işık Üniversitesi

975

Yazılım Sanayicileri Derneği (YASAD) - Namık Kural

977

Yazılım Standartları - Selattin Kuru ve Onur İhsan Arsun - Işık Üniversitesi

983

Yazılım Süreç Değerlendirme ve İyileştirme - Fuat İnce (Prof. Dr.) ve Selçuk Taral - Marmara Üniversitesi

985

Yazılım Yetenek Olgunluk Modeli - Oya Kalıpsız (Prof. Dr.) - Yıldız Teknik Üniversitesi

988

Yazılımda Biçimsel Yöntemler - Levent Yılmaz (Dr.) - Auburn Üniversitesi

992

Yazılımda Güvenilirlik - Şaban Eren (Prof. Dr.) - Ege Üniversitesi

995

Yazılımda Nitelik Sınamaları - Erhan Sarıdoğan (Dr.) - TSK Deniz Kuvvetleri Komutanlığı

1000

Yazılımda Tasarım - Fuat İnce - Marmara Üniversitesi

1003

Yerel Alan Ağları: Telli - Roy Küçükateş

1006

Yönetim Bilişim Sistemleri - Kemal Cılız (Doç. Dr.) - Boğaziçi Üni.; Yasin Kaplan - Post-Edu Ens.

1008

Yüksek Başarımlı Bilgi İşlem - Serdar Çelebi (Doç. Dr.) - İTÜ

1014

Yüksek Debili Ağlar - Ali Akurgal (Dr.) - NETAŞ

 

Makale özetleri için buraya tıklayınız.

 


Sevgili Dostumuz Tuncer Üney’in Anısına

Ansiklopedininn başeditörlerinden adaşım Tuncer Üney’i 10 Kasım 2005’de bir trafık kazasında kaybetmenin acısını hepinizle paylaşırım. Türkiye Bilişiminin öncülerinden olan ve katkılarını aralıksız sürdürmüş olan olan meslekdaşımız Tuncer Üney, TBD ve TÜBİSAD’ın birlikte verdikleri Ömür Boyu Hizmet Ödülü’ne de layık görülmüş seçkin bilişimcilerimizdendi. Tuncer Üney uygar kişiliğiyle, beraber çalışmayı ayrıca zevk haline getirirdi.Tanışıklığımız gene bir Türkiye Bilişim Ansiklopedisi projesiyle başlamıştı. IBM Türk’de 1970’lerde sistem uzmanı olarak çalıştığı zamanlar benzer bir ansiklopedi çalışması başlattığında, benim de 1963-1967 yılları arasında, IBM Türk’de sistem uzmanı olarak çalışmış olduğumu anımsayarak beni de bazı makaleler yazmaya çağırmış, ben de zevkle yazmıştım. Daha sonra finans kaynakları bulunamadığı için ansiklopedi çalışması yarıda kalmış ama böylece başlayan dostluğumuz süregelmişti.

Adaşım Tuncer Üney’le Türkiye Bilişim Ansiklopedisi (TBA’yı) hazırlamaya, Türkiye’de bulunduğum ve çeşitli konularda yakın ilişkilerimizin yoğun olduğu 1996-2001 yılları arasında karar vermiş ve ilk editörler toplantısını da 2003 yılında yapmıştık. Mart 2005’de hazırlamış olduğumuz maketde üçümüzün yazdığı (Tuncer Üney, Rifat Çölkesen ve Tuncer Ören) önsöze 2005 Mayıs tarihini atmıştık; baskı işleri o kadar yakın gürünüyordu.

Tuncer Üney dostumuz haziran sonunda bir ameliyat geçirmiş ve daha sonra kendisine yazdığımda, eylül sonunda bir yakınını kaybettiği için İstanbul dışında olduğunu ve dönüşte bilgi vereceğini bildirmişti. Ekim ayının son haftasında, bir konferanstaki etkinliğim yazışmamıza ara verdirmişti.

Üç başeditör, TBA’nın “Türk Gençliğine” adanmasında hemfikirdik. Bunu yalnız soyut bir kavram olarak almamıştık. TBA’nın geniş bir kitleye yararlı olabilmesi, kişi ve kitaplıklarca kolayca satın alınabilmesine, bunun da hatta maliyetinin altına satılabilmesine bağlı olduğuna inanıyorduk. Bunun için destek bulmak ve Ansiklopedinin çok ucuza satılabilmesini sağlamayı amaçlamıştık. Ancak, destek bulmakdaki zorluklar, Ansiklopedinin basımını geciktirince, başeditörlerimizden Dr. Rifat Çölkesen ve yayıncımız finansmanı karşılamaya karar verdi. Dr. Rifat Çölkesen’e teşekkürlerimi sunar ve Ansiklopedinin gerçekleşmesinde kıymetli dostumuz Tuncer Üney’in başından sonuna değerli katkılarının önemini bir kez daha vurgulamak isterim. - Editörler

 


Kitaplarımızın tüm listesi için buraya tıklayınız.


Akademik Kitaplar - Bilimsel Kitaplar - Üniversite Kitapları